Rocznica oblotu szybowca PWS-102 Rekin

Dziś mija 84 lata od oblotu wyczynowego szybowca produkcji polskiej PWS-102 Rekin, który został zaprojektowany i zbudowany w okresie międzywojennym w Podlaskiej Wytwórni Samolotów.

Po zebraniu doświadczeń z eksploatacji szybowca PWS-101 inż. Wacław Czerwiński przystąpił w grudniu 1937 r. w Podlaskiej Wytwórni Samolotów do opracowania projektu nowego szybowca wysokowyczynowego o jeszcze lepszych osiągach. Dokumentacja konstrukcyjna szybowca została opracowana do końca czerwca 1938 r., przy współudziale Józefa Niespała. Prototyp został zbudowany przez drugą połowę 1938 r. i początek 1939 r. w Lwowskich Warsztatach Lotniczych. Szybowiec otrzymał oznaczenie PWS-102 ”Rekin”.

W stosunku do pierwowzoru zmieniono kształt kadłuba na kroplowy, kabina pilota została wpisana w jego obrys, płat i statecznik poziomy otrzymały obrys eliptyczny. Całkowicie innowacyjnym rozwiązaniem był system automatycznego łączenia napędów lotek, klap i sterów podczas montażu szybowca.

Prototyp był gotowy w marcu 1939 r., wymagał jednak pewnych poprawek, został oblatany 18.05.1939 r. na lotnisku lwowskim w Skniłowie przez Zbigniewa Żabskiego. Szybowiec wziął udział w Międzynarodowym Zlocie Szybowcowym ISTUS we Lwowie w maju 1939 r., podczas którego na szybowcu tym wystartował Witold Kasprzyk i zajął piąte miejsce.

W czerwcu 1939 r. przechodził próby w ITL w Warszawie. Pomiary wykazały, iż rzeczywista doskonałość jest wyższa od obliczeniowej i wynosi 29,5, a nie 28,7. W wyniku prób prototypu J. Niespał zaprojektował lotki powiększonej cięciwie i rozpiętości – w celu zwiększenia ich skuteczności. Odmiana szybowca o zmodyfikowanych lotkach otrzymała oznaczenie PWS-102 bis. W lecie 1939 r. 2 egz. tej odmiany były budowane przez Lwowskie Warsztaty Lotnicze. Pierwszy egz. był gotowy w sierpniu 1939 r. Łącznie było zamówionych 5 szybowców PWS-102.

Szybowiec PWS-102 ”Rekin” był najnowocześniejszym szybowcem wysokowyczynowym zbudowanym w Polsce przed II wojną światową. Na PWS-102 zastosowano, kilka interesujących rozwiązań konstrukcyjnych. Z powodu wybuchu wojny szybowiec nie zdążył wejść do użytku. Po wybuchu wojny, w pierwszych dniach września 1939 r., prototyp PWS-102 został przyholowany z ITL z Warszawy do Lwowa. Został on przejęty przez lotnictwo radzieckie wraz z dwoma egz. PWS-102 bis, budowanymi w LWL. Budowę drugiego egzemplarza ukończono na wiosnę 1940 r. w LWL, które zostały przemianowane na Płaniernyj Zawód nr 5 Osoawiachima. Szybowce zostały przetransportowane do Moskwy i były tam użytkowane.
(Źródło: samolotypolskie.pl, Wikipedia)