Enzogate czyli kontrowersje wokół paralotni Ozone Enzo 2

31 stycznia 2014 w Valle de Bravo w Meksyku podczas lotu na paralotni Enzo 2 zginął tragicznie Rafał Łuckoś. Do wypadku doszło w dniu treningowym przed zawodami Pucharu Świata (PWC). To co przyczyniło się do katastrofy stwierdzi pewnie Państwowa Komisja Badania Wypadków Lotniczych, jednak środowisko jest poruszone niefrasobliwością producenta i niejasnościami wokół skrzydła Enzo 2.

Skąd wątpliwości? Otóż piloci startujący w zawodach otrzymali skrzydła “nieco” inne niż te które były testowane czyli te, na które został wystawiony certyfikat przez Air Turquoise.

W związku z oficjalnym potwierdzeniem przez producenta “pomyłki” wszyscy piloci, którzy wykorzystywali paralotnie Ozone Enzo 2 w Super Finale zostali pozbawieni punktów.

Należy podkreślić, że paralotnie wykorzystywane podczas mistrzostw świata są sprzętem wyczynowym i niezwykle wymagającym. Stąd niezwykle istotnym jest fakt aby wszyscy piloci latali na sprzęcie o zbliżonych parametrach.

Paragliding World Cup Superfinal 2013: Testy paralotni wykazały niezgodności

W pierwszej połowie lutego w Szwajcarii zakończyły się bardzo oczekiwane testy paralotni wykorzystywanych podczas PWC (Paragliding World Cup Superfinal 2013). Wyniki, które wyciekły wcześniej do magazynu Cross Country i nie są jeszcze oficjalnie potwierdzone przez PWCA i badania Air Turquoise, pokazują, że paralotnie Ozone Enzo 2 stosowane w Super Finale w Brazylii były znacznie odmienne od modelu wzorcowego przechowywanego w centrum testowym Air Turquoise.

W protokole PWCA czytamy:

"Wszyscy piloci wykorzystujący Enzo 2 M w Super Finale 2013 nie zdobędą żadnych punktów za ten start. Wszystkie wyniki zostaną ponownie przeliczone i opublikowane jak najszybciej. Podczas głosowania za przyjęciem tych zmian głosowało 6 obecnych członków, przeciw żaden, jak również nikt nie wstrzymał się od głosu.

PWCA nie będzie podciągać do odpowiedzialności pilotów latających na tych paralotniach, ale wskaże palcem "winę moralną" tych pilotów, którzy znali prawdę i jej nie ujawnili.

Badanie zgodności z Ozone Enzo 2 stwierdza jasno i jednoznacznie, że "Enzo 2.1" nie jest zgodne z wzorcem paralotni posiadanym przez Air Turquoise. Paralotnia wykorzystywana w Super Finale 2013, według protokołu PWCA jest inna jeśli chodzi o długości krawędzi spływu i krawędzi natarcia, oraz punkty mocowania linii, które zostały przeniesione do przodu.

Dzień po artykule w XCMAG czyli 17 lutego, producent Enzo 2, wydaje oświadczenie w którym przyznaje się do błędu, polegającego na tym, że do zawodów dostarczyła skrzydło inne niż to które było oficjalnie badane przez firmę Air Turquoise (http://flyozone.com/paragliders/en/news/headlines/22969):

"Oświadczenie dotyczące Enzo 2

Do wszystkich których to może dotyczyć,

Przepraszam z całego serca za zdenerwowanie jakie wywołaliśmy wśród wszystkich pilotów, a konkretnie pilotów Enzo 2. Ja i zespół Ozone rozumiemy, że jest wiele osób złych z tego powodu, a my zrobimy wszystko co możemy, aby rozwiązać problem jaki stworzyliśmy.

Naszym celem zawsze było produkować najlepszą [paralotnię] Enzo 2 jaką mogliśmy dla wszystkich pilotów Ozone startujących w zawodach, w ramach normy EN. Ale to był błąd naciskać na granicę [tych norm], tak bardzo bez wcześniejszego sprawdzenia, w jaki sposób nasza interpretacja będzie akceptowana. W ramach normy EN producenci ustawiają tolerancje z wyjątkiem linek i taśm, a więc wierzyliśmy, że Enzo 2 było zgodne [z normą EN]. Nasze badania Enzo 2 wykazały, że wszelkie różnice były w granicach tolerancji i że były one do przyjęcia.

Mając na uwadze powyższe, popełniliśmy błąd, posunęliśmy się za daleko, I przepraszamy za to i w pełni akceptujemy, że musimy ciężko pracować aby naprawić szkody jakie wyrządziliśmy w świecie konkurencji i ogólnie naszym pilotom.

Wciąż pracujemy aby wyjaśnić stan prawny Enzo 2 do zawodów, ale każdy pilot Enzo 2 który jest niezadowolony powinien skontaktować się ze swoim dealerem i zaaranżujemy pełny zwrot pieniędzy w ramach dobrej woli. Nawet jeśli bardzo się wam podobała nasza paralotnia [Enzo 2] to przepraszamy za trudności przez jakie przechodziliście i prosimy aby każdy który ucierpiał w wyniku utraty wyników konkurencji skontaktował się ze mną bezpośrednio tutaj: mike@flyozone.com

Mike i zespół Ozon"

O co chodzi? Zacznijmy od początku. W zawodach piloci odpowiedzialni są za odpowiedni sprzęt. Wszystkie skrzydła muszą być certyfikowane według normy EN 926 lub LTF 91/09. Czytamy o tym w regulaminie zawodów:

Competition Rules Paragliding World Cup Association (PWCA):
“Pilot Equipment
1.11 Gliders
1. Pilots are responsible for the choice and maintenance of their flight equipment.
2. Pilots must fly with the same glider during one event. In special cases (lost
luggage, damaged equipment, etc.) the TD can allow a glider change during the event.
3. Only certified gliders are allowed in World Cup competitions up to EN 926 or LTF 91/09. It is not permitted to modify the glider in any way, except for the length of the brake main-line.
…
Penalty and Compensation
1.64 Penalties
1. Modified glider: zero points for the task, disqualification from the event on a
second offence.
…”
http://pwca.org/rules/PWCA%20Competition%20Rules%202013.pdf#page=10&zoom=auto,102.1,728.6

Podsumowując, jakiekolwiek odstępstwa od certyfikatu karane będą wyzerowaniem punktów.

Paralotniom, nadawane są klasy z podziałem charakterysytkę lotu i wymagane kwalifikacje pilotów. Poniższa tabela przedstawia specyfikację klas.

Źródło: http://www.para-test.com/index.php?option=com_content&task=view&id=126&Itemid=41

24 testy paralotni dla standardu EN926-2
W trakcie procesu certyfikacji (EN926-2), wykonywanych jest 24 standardowych testów. Każdy manewr jest wykonywany co najmniej dwa razy, aby upewnić się, o prawidłowym zachowaniu skrzydła. Testy odbywają się dla minimalnego i maksymalnego obciążenia przewidzianego przez producenta. Średnio wykonywane są trzy loty na każdy test.

Norma EN926-2 przewiduje 24 testy w locie.
1. Inflation/Take-off
2. Landing
3. Speed in straight flight
4. Control movement
5. Pitch stability exiting accelerated flight
6. Pitch stability operating controls during accelerated flight
7. Roll stability and damping
8. Stability in gentle spirals
9. Behaviour in a steeply banked turn
10. Symmetric front collapse
11. Exiting deep stall (parachutal stall)
12. High angle of attack recovery
13. Recovery from a developed full stall
14. Asymmetric collapse
15. Directional control with a maintained asymmetric collapse
16. Trim speed spin tendency
17. Low speed spin tendency
18. Recovery from a developed spin
19. B-line stall
20. Big ears
21. Big ears in accelerated flight
22. Behaviour exiting a steep spiral
23. Alternative means of directional control
24. Any other flight procedure and/or configuration described in the users manual

Źródło: http://www.para-test.com/index.php?option=com_content&task=view&id=125&Itemid=40

Hronologiczny ciąg zdarzeń:

W dniach 14-25 stycznia - Paragliding World Cup (PWC) Superfinal, Governador Valadares, Brazylia
Orgnaizatorzy PWC (Joel Debons, sędzia techniczny: http://vimeo.com/84668690) wykonują pomiary kilku egzemplarzy Enzo 2 M. Okazuje się, że wszystkie badane paralotnie Enzo 2 M maja dłuższą krawędź spływu (trailing edge lub TE). PWCA zaczyna mieć wątpliwości, czy wydany przez Air Turquoise certyfikat EN-D obejmuje egzemplarze Enzo 2 M które pojawiły się na tych zawodach.

„PWCA (Paragliding World Cup Association) official announcement regarding Enzo 2 at Paragliding World Cup Superfinal, Governador Valadares, Brazylia”
http://vimeo.com/84827576

W dniu 24 stycznia magazyn xcmag w artykule: “Paragliding World Cup Superfinal 2013: The Deluge” pisze:

“Konsekwencje nie mogłyby być bardziej poważne. Ozon był wprost oskarżony o oszustwo – manipulowanie w dążeniu do osiągnięcia przez jego pilotów zwycięstwa…”
http://www.xcmag.com/2014/01/paragliding-world-cup-superfinal-2013-the-showdown/

25 stycznia Air Turquoise przeprowadza testy Enzo 2 bez korygujących elementów konstrukcji które były dostarczone w trakcie testów.

“Various checks were made to ensure the trailing edge of the stored glider had 40cm difference with the gliders measured in Brazil. This was done in presence of Denis Cortella (PWCA), Fred Escriba (FFVL), Gilles Berruex (president of the Swiss Acro League, and EN / LTF Test Pilot), Claude Thurnheer (FSVL instructor, and EN / LTF test pilot) and Alain Zoller (EN / LTF test pilot).

Under purview of said witnesses, after taking pictures and marking the glider precisely with colors, we unstitched the pinches present before and during the certification test flights.

Measurements done after this show that the wing span was of analogous length to that of the gliders flown in Brazil. Symmetry was checked and both sides are identical.

The next step was to execute a selection of EN flight maneuvers, defined by said group, in order to give the PWCA an idea of the situation.

The goal wasn’t to certify the glider entirely, but to ensure that the most penalizing maneuvers of the EN procedure were still conform to the EN Norm. Therefore Alain Zoller tested the following maneuvers at max load, during two flights:
• Trim speed 75% asymmetric collapse
• Full speed 75% asymmetric collapse
• Trim speed front collapse
• Full speed front collapse
• Deep stall using the brakes
• Pitch stability operating controls during accelerated flight
• Low speed spin tendancy
These tests show that the glider’s behavior remains within the EN Norm. But this does not mean that the glider is certified in this configuration. For this to be verified, we must complete the whole test procedure at minimum weight and the remaining maneuvers at maximum weight.”
http://www.para-test.com/index.php?option=com_content&task=view&id=1534&Itemid=2

25 stycznia xcmag w artykule “Paragliding World Cup Superfinal 2013: Enzo 2 OK, says testing house ”Ozone potwierdza, że błąd człowieka był przyczynił się do wydłużenia krawędzi spływu”
http://www.xcmag.com/2014/01/paragliding-world-cup-superfinal-2013-enzo-2-ok-says-testing-house/

26 stycznia Ozone przeprasza za kontrowersje wokół Enzo 2.

"This was a mistake, and we apologise for that"
"PWC under great pressure to ban Enzo 2 pilots – we wanted to support them"
"We were confident that the length of the trailing edge did not change the wing’s conformity"
"The wing still conforms to its original certification"
"We particularly need to apologise to all the pilots at the competition"
http://www.xcmag.com/2014/01/paragliding-world-cup-superfinal-2013-ozone-say-sorry-for-the-enzo-2-controversy/

28 stycznia – PWC Superfinal 2013: Trailing edges under the spotlight

“Bruce Goldsmith and Adrian Thomas are two experienced competition pilots with a lot of technical know-how between them.
…
After a change like that [shortening the trailing edge by 30-40cm] I would typically expect the top speed to be lower, the glide performance worse and collapse recovery to be better. Lengthening the trailing edge would do the opposite.
…
I do not think that the provisional Superfinal results should stand. It is now clear the Enzo 2 flown in the comp was not the certified version.
…
All glides are done at high speeds in competition these days. There are always trade-offs, and with a longer trailing edge the wing would be more wobbly at trim speed and in climbs, and the collapse-recovery behaviour might be different.
…
The gliders flown at the Superfinal were, therefore, not certified."
http://www.xcmag.com/2014/01/paragliding-world-cup-superfinal-2013-bruce-goldsmith-and-adrian-thomas/

29 stycznia – Air Turquoise udostepnia swojej stronie www oficjane stanowisko z 28 stycznia w sprawie certyfikatu EN-D dla Enzo 2:

„…but this does not mean that the glider is certified in this configuration. For this to be verified, we must complete the whole test procedure at minimum weight and the remaining manoeuvres at maximum weight.”
http://www.para-test.com/index.php?option=com_content&task=view&id=1534&Itemid=2

30 stycznia – PMA (Paragliding Manufacturer's Association) wydaje oświadczenie na swojej stronie (http://www.p-m-a.info/) w aktualnościach, że produkcyjne Enzo 2 nie jest certyfikowany EN-D (oświadczenie znika w dniu 01 lutego) i nakłada sankcje na Ozone Gliders:

"Proved fact is that the Enzo 2 flown in the PWC Superfinal did not have certification at the time of the beginning of the competition. Proved fact is that Ozones statement that the Enzo 2 flown in the PWC Superfinal does comply with the certification test sample was not correct. A 40cm difference in the trailing edge length cannot be regarded as compliant. If a tolerance is not specified it must be assumed it is close to zero and not that it is infinite, the state of the art must be respected.

Proved fact is also that a trailing edge length difference of 40cm is not "a small change" and requires a new certification.

Fact is that the PWCA rules should have been followed immediately. It was clear after measuring the Enzo 2 of SF pilots, that it does not comply with the test sample and as such the Enzo 2 flown in the competition could not be regarded as a certified glider.
Fact is also that the PMA has it statutes and rules and the PMA will follow these statutes.

Art 10 of the PMA statutes says:
"All members are expected to conduct business in an honest and moral way. This means that all publications in any form, from members should be truthful. This is particularly important in the subject of certification and safety issues. Publications in this instance include but is not limited to: - websites - forums - advertising in any form - letters and emails - press releases. This moral obligation applies equally to other areas of business activity, such as company law, employment and financial matters.“

The PMA asks for the PWC Superfinal results not to be validated. The facts are all clear and there.

The PMA decides that Ozone lose their voting rights for 12 month.

Mike Cavanagh [Director of Ozone] gives back his position in the PMA board of directors.
Ozone oblige themselves to pay 5000 Euros to the PWCA or to a charity organization.
The vacant position in the PMA board of directors will be taken by Bruce Goldsmith until the next PMA board of directors will be voted for in the next PMA annual general meeting in 2014."

31 stycznia - w Valle de Bravo w Meksyku ginie tragicznie Rafał Łuckoś. Rafał zginął wykonując lot na paralotni Enzo 2 M w dniu treningowym przed zawodami Pucharu Świata (PWC).

1 lutego – PWCA (organizator zawodów PWC w Valle de Bravo) odwołuje oficjalny dzień treningowy zaplanowany na 01 lutego i zwołuje odprawę dla pilotów na 20:00 z udziałem Gorana Dimiskovski, President of the PWCA

https://vimeo.com/channels/paraglidingworldcup/85884916

• od 02:40 – odprawa rozpoczyna się minutą ciszy dla uczczenia pamięci Rafała Łuckosia
• od 05:19 – Dimiskovski informuje, że decyzja o przełożeniu lotów z 01 lutego na 02 lutego była podyktowana wypadkiem Rafała
• od 06:32 - Dimiskovski odnosi się bezpośrednio do okoliczności wypadku Rafała
• od 07:24 - Dimiskovski odnosi się do problemów z certyfikatem Enzo 2 podczas PWC Superfinal, Governador Valadares, Brazylia
• od 08:17 - Dimiskovski oświadcza, że ze względu na wypadek Rafała oraz pewne zagadnienia prawne i kwestie związane z bezpieczeństwem lotów podjęto decyzję o niedopuszczeniu paralotni Enzo 2 do zawodów PWC w Valle de Bravo. Informuje, że paralotnie Enzo 2 muszą zostać uziemione ponieważ nie mają ważnego certyfikatu jakie wymaga PWCA, a ponadto w opinii PWCA istnieją zagadnienia związane z bezpieczeństwem paralotni Enzo 2. Dimiskovski oświadcza, że organizatorzy nie mieli wyboru po wypadku Rafała i zwraca uwagę, że podczas PWC Superfinal, Governador Valadares także doszło do wypadku pilotów na Enzo 2 [Luc Resplendino i Tomasz Kuczkowski]
• od 18:40 – Dimiskovski odnosi się do korespondencji prowadzonej przez PWCA z Air Turquoise. Dimiskovski stwierdza, że Air Turquoise nie odpowiedziała jednoznacznie PWCA na pytanie czy paralotnie wytypowane w Brazylii do pomiarów posiadają ważny certyfikat EN-D i stwierdza, że Air Turquoise jedynie wydała oświadczenie o testach przeprowadzonych na pierwotnej paralotni Enzo 2 [użytej do testowana i certyfikowana] po zdjęciu “zaszywek” na krawędzi spływu [w dniu 25.01]

1 lutego – Oświadczenie PMA z 30.01 znika ze strony PMA (zrzut ekranu dostępny jest tu: https://docs.google.com/document/d/1FihZhNP1FXLzVvRWLhGt35Xj8vrX84F2NVW7zQjla-c/edit?usp=sharing )

„Niviuk’s input comes on the heels of a strongly worded statement issued late on Thursday from Hans Bausenwein, CEO of the Paraglider Manufacturers’ Association. [Edit, 2 Feb: The statement was retracted by Hans Bausenwein on Saturday 1 Feb and the post removed from the website.]”
http://www.xcmag.com/2014/01/paragliding-world-cup-superfinal-2013-niviuk-condemn-en-d-comp-standard/

2 lutego - PWCA wydaje oświadczenie na FB, że Enzo 2 nie będzie dopuszczone do zawodów PWC w Valle de Bravo.

„Ozone Enzo 2- will not be allowed during this event”

2 lutego – Ozone wydaje oświadczenie na swojej stronie w aktualnościach (http://www.flyozone.com/paragliders/en/) oferując zwrot pieniędzy dla nabywców Enzo 2 M.

„Although we have many pilots very happy with the Enzo 2, we are sorry for the hassles and the confusion currently surrounding this wing. We have still to clarify the certification with the test house, so due to the controversy in the PWC, any pilot wishing to return their Enzo 2 will receive a full refund via their dealer. Any pilot who has not been able to compete at the PWC should contact us directly. The pilots should not be the ones who suffer because of this controversy.”

Oświadczenie Ozone znika ze strony po około 12 godzinach

5 lutego – PMA wydaje nowe oświadczenie potwierdzające, że produkcyjne Enzo 2 nie ma ważnego certyfikatu EN-D

„The PMA is the Paraglider Manufacturers Association and as such we would like to express our disapproval of the recent events at the PWC Superfinal.

1) Having studied the available facts it is the opinion of the PMA that the Enzo 2 flown in the PWC Superfinal did not conform to its certification and should therefore be considered as not certified during the competition.
2) Furthermore we believe that Ozone’s statement that the Enzo 2 flown in the PWC Superfinal does comply with the certification test sample was not correct. A 40cm difference in the trailing edge length cannot be regarded as compliant. It is stated in the EN standard that it is the manufacturer’s responsibility to define his own production tolerances. If Ozone neglected to specify these tolerances then the PMA generally would agree on the ‘reasonable’ tolerance of 0.5%, which is also proposed in the new CIVL legislation.
3) The PMA believe that a trailing edge length difference of 40cm is not „a small change“ and requires a complete new certification. Even if the glider passes more tests these can not be retrospectively applied to earlier competitions.
4) One of our members may have broken the PMA statutes and this is currently under careful consideration.
The statues of the PMA state in Art 10 :
"All members are expected to conduct business in an honest and moral way. This means that all publications in any form, from members should be truthful. This is particularly important in the subject of certification and safety issues. Publications in this instance include but is not limited to: - websites - forums - advertising in any form - letters and emails - press releases. This moral obligation applies equally to other areas of business activity, such as company law, employment and financial matters.”
http://www.p-m-a.info/english/welcome/news.html

13 lutego - Air Turquoise dokonuje pomiarów paralotni Enzo 2 M zwycięzcy PWC Superfinal podczas spotkania PWCA z Air Turquoise
PWCA / Air Turquoise Expertise minutes
http://www.paraglidingforum.com/download.php?id=63322

14 lutego – Air Turquoise, po dokonaniu pomiarów paralotni Enzo 2 M zwycięzcy PWC Superfinal, stwierdza, że badana paralotnia Enzo 2 M oraz inne paralotnie Enzo 2 M o podobnych parametrach do badanej paralotni nie odpowiadają parametrom paralotni badanej i użytej do wydania certyfikatu EN-D przez Air Turqupoise w dniu 28.12.2013):

"We consider these discrepancies big enough, that the glider ENZO2-M-O-49A-149, and all Enzo 2 M gliders presenting analogous configurations, are clearly and unequivocally not conform to the specimen homologated and archived by Air Turquoise.
…
"This interpretation is of paramount importance, in order to avoid abuses with potentially deadly consequences for the pilots, and is completely in line with the letter and spirit of EN norms."
http://www.xcmag.com/wp-content/uploads/2014/02/ENZO2-M-EN.pdf

15 lutego – PWCA Committee meeting

“All pilots equipped with Enzo 2 M during the Superfinal 2013 will score no points for this event.
All results will be recalculated accordingly and published as soon as possible.
Vote:
In favour: 6 present members
Against: 0
Abstention: 0”
http://www.xcmag.com/wp-content/uploads/2014/02/PWCA-Minutes-15-Feb-2014.pdf

16 lutego - Paragliding World Cup Superfinal 2013: Testy paralotni wykazały niezgodności

Badanie zgodności z Ozone Enzo 2 stwierdza jasno i jednoznacznie, że "Enzo 2.1" nie jest zgodne z wzorcem paralotni posiadanym przez Air Turquoise. Paralotnia wykorzystywana w Super Finale 2013, według protokołu PWCA jest inna jeśli chodzi o długości krawędzi spływu i krawędzi natarcia, oraz punkty mocowania linii, które zostały przeniesione do przodu.

Wszyscy piloci wykorzystujący Enzo 2 M w Super Finale 2013 nie zdobędą żadnych punktów za ten start.
http://www.xcmag.com/2014/02/paragliding-world-cup-superfinal-2013-enzo-2-pilots-to-score-zero/

17 lutego Ozone wydaje oświadczenie w którym przyznaje się do błędu, polegającego na tym, że do zawodów dostarczyła skrzydło inne niż to które było oficjalnie badane przez firmę Air Turquoise (http://flyozone.com/paragliders/en/news/headlines/22969 ).

18 lutego, o oświadczeniu Mike Cavanagh pisze także magazyn XCMAG publikując także treść e-mail Cavanagh do dealerów Ozone oraz podając informację, że niektórzy członkowie PMA wzywają aby wykluczyć Ozone z tej organizacji
http://www.xcmag.com/2014/02/paragliding-world-cup-superfinal-2013-ozone-apologise-we-went-too-far/ 

Ciąg dalszy nastąpi...

Polecamy szczegółową analizę Przemysława Licznerskiego o problemach z certyfikatem dla produkcyjnego Enzo 2 - synteza dostępnych materiałów
https://docs.google.com/document/d/1FihZhNP1FXLzVvRWLhGt35Xj8vrX84F2NVW7zQjla-c/edit?usp=sharing

Ozone Gliders Enzo 2 M (EN-D Certification)
Wyniki testów skrzydła Enzo 2 M dostępne są na stronie:
http://www.para-test.com/index.php?option=com_content&task=view&id=1520&Itemid=37

21 lutego - PMA wydaje nowe oświadczenie po pomiarach paralotni z zawodów PWC Superfinal w dniu 13.02.2014 w którym stwierdza m.in., że paralotnia Enzo 2 mierzona przez Air Turquoise różni się zasadniczo od paralotni użytej do certyfikacji oraz, że zmiany takie mogą wpłynąć na bezpieczeństwo.

W oświadczeniu PMA czytamy także:

„Ponieważ stawia to pod znakiem zapytania wiarygodności producenta, PMA będzie wspierać sprawdzenie zgodności innych niedawno certyfikowanych paralotni Ozone.”
http://www.p-m-a.info/english/welcome/news.html

Czytaj również:

Firma Ozone wykluczona ze Stowarzyszenia Producentów Sprzętu Paralotniowego