Polska po raz pierwszy w historii w Radzie ICAO

Dzisiaj, po raz pierwszy w historii, Polska została wybrana do Rady najważniejszej organizacji lotniczej na świecie – Organizacji Międzynarodowego Lotnictwa Cywilnego (International Civil Aviation Organization, ICAO). Tym samym nasz kraj znalazł się w wąskim gronie 36 spośród 191 państw członkowskich, które pokierują pracami ICAO przez najbliższe trzy lata. To wielki sukces Polski i jednocześnie docenienie przez cały świat naszych zasług dla lotnictwa cywilnego. Wybory trzeciej grupy, z której kandydowała Polska odbyły się podczas 38. sesji Zgromadzenia ICAO w Montrealu w dniu 1 października 2013 roku.

Polska w wyborach do Rady ICAO kandydowała na mocy decyzji Ministra Transportu Budownictwa i Gospodarki Morskiej Sławomira Nowaka. W imieniu ministra Nowaka podczas dwutygodniowej 38. sesji Zgromadzenia ICAO Polskę reprezentuje Piotr Ołowski, Prezes Urzędu Lotnictwa Cywilnego.

Wybór Polski do organu wykonawczego w tak prestiżowej organizacji to dostrzeżenie przez cały świat naszych zasług dla lotnictwa cywilnego i jednocześnie szansa na lepsze reprezentowanie polskich interesów na rynku światowym. W Montrealu, gdzie mieści się siedziba organizacji, stałą przedstawicielką Polski w Radzie ICAO będzie dr Małgorzata Polkowska, ekspert prawa lotniczego i wykładowca akademicki na polskich oraz zagranicznych uczelniach, związana z Urzędem Lotnictwa Cywilnego od 11 lat.

Polskę poparło 147 krajów. Z trzeciej grupy wraz z nami w Radzie zasiądą Boliwia, Burkina Faso, Kamerun, Chile, Dominikana, Kenia, Libia, Malezja, Nikaragua, Republika Korei, Zjednoczone Emiraty Arabskie oraz Zjednoczona Republika Tanzanii. Z pierwszej grupy do Rady dostali się przedstawiciele: Australii, Brazylii, Kanady, Chin, Francji, Niemiec, Włoch, Japonii, Rosji, Wielkiej Brytanii, USA. Najwięcej głosów (160) zdobyła Brazylia. Stałego przedstawiciela, w wyniku głosowania Zgromadzenia, w Radzie ICAO z drugiej grupy będą mogły oddelegować: Argentyna, Egipt, Indie, Meksyk, Nigeria, Norwegia, Portugalia, Arabia Saudyjska, Singapur, Południowa Afryka, Hiszpania oraz Wenezuela. Najwięcej, 163 głosów zdobył Singapur.

W 65-letniej historii działania ICAO Polska nigdy nie posiadała swojego przedstawiciela w Radzie tej organizacji mimo, że nasz kraj jest jednym z państw, które podpisały Konwencję Chicagowską 7 grudnia 1944 roku. Kandydatura Polski była zgłaszana w wyborach do Rady ICAO w latach 1974, 1977 oraz w 1980 roku, ale nie uzyskaliśmy wówczas wymaganej większości głosów.

Do Rady ICAO są wybierani przedstawiciele 36 ze 191 Państw Członkowskich ICAO na trzyletnią kadencję. Kraje wybierane są spośród trzech grup: państw mających największy wpływ na transport lotniczy, państw niewybranych w części pierwszej wyborów, ale mających największy wkład w dostarczanie urządzeń wspierających żeglugę powietrzną w międzynarodowym lotnictwie cywilnym oraz państw niewybranych w pierwszej ani drugiej części, gwarantujących, że wszystkie główne obszary geograficzne będą reprezentowane w Radzie ICAO. Polska kandydowała z grupy trzeciej jako reprezentant Europy Środkowo-Wschodniej.

O tym, jak trudno jest uzyskać poparcie i zaufanie innych władz lotniczych na całym świecie świadczy powstawanie grup, których celem jest wzajemne wspieranie się państw członkowskich zmierzające do uzyskania członkostwa w Radzie ICAO. Polska od 2009 roku jest członkiem Central European Rotation Group (CERG), w której skład wchodzą oprócz Polski: Bułgaria, Czechy, Rumunia, Słowacja, Słowenia, Węgry oraz starająca się o członkostwo Grecja. Państwa te kandydują rotacyjnie w kolejnych wyborach do Rady ICAO na mocy Porozumienia o współpracy i reprezentacji w Radzie ICAO z dnia 1 grudnia 2011 r., które ustala zasady współpracy oraz rotacji w reprezentowaniu regionu Europy Środkowo-Wschodniej w Radzie ICAO. Po wyborach, nasz kraj obejmie przewodnictwo w grupie na następne trzy lata.

Małgorzata Polkowska i Piotr Ołowski

Organizacja Międzynarodowego Lotnictwa Cywilnego (International Civil Aviation Organization - ICAO)

ICAO jest wyspecjalizowaną agencją Organizacji Narodów Zjednoczonych (ONZ), odpowiedzialną przede wszystkim za opracowywanie i wdrażanie międzynarodowych przepisów regulujących bezpieczeństwo ruchu lotniczego, ekonomię transportu lotniczego oraz ochronę środowiska, która jest jednym z priorytetów Organizacji. ICAO została powołana w 1944 roku na mocy Konwencji o międzynarodowym lotnictwie cywilnym (tzw. Konwencji Chicagowskiej). Rada jest stałym organem kierującym działalnością ICAO, odpowiedzialnym przed Zgromadzeniem. Składa się z przedstawicieli 36 państw wybieranych na trzy lata. Przewodniczącym Rady jest aktualnie Pan Roberto Kobeh González z Meksyku. Wybory nowego Przewodniczącego odbędą się w listopadzie br.

Konwencja chicagowska powołała do życia Organizację Międzynarodowego Lotnictwa Cywilnego (ICAO). Do czasu uzyskania wymaganych do rozpoczęcia działania ICAO 26 ratyfikacji Konwencji, powołano Tymczasową Organizację Międzynarodowego Lotnictwa Cywilnego (PICAO), posiadającą tylko funkcje doradcze i działającą przez 20 miesięcy - do 4 kwietnia 1947, kiedy to ICAO oficjalnie rozpoczęła działalność. Na zaproszenie rządu Kanady siedzibą ICAO stał się Montreal.

Do celów i zadań ICAO należy rozwijanie zasad i techniki międzynarodowej żeglugi powietrznej oraz popieranie planowania i rozwoju międzynarodowego transportu lotniczego w taki sposób, ażeby:

• zapewnić bezpieczny i prawidłowy rozwój międzynarodowego lotnictwa cywilnego na całym świecie,
• popierać umiejętności konstruowania i eksploatowania statków powietrznych dla celów pokojowych,
• popierać rozwój dróg lotniczych, portów lotniczych, urządzeń żeglugi powietrznej do użytku międzynarodowego lotnictwa cywilnego,
• zapewnić bezpieczny, regularny, sprawny i ekonomiczny przewóz lotniczy,
• zapobiegać marnotrawstwu gospodarczemu spowodowanemu nieuczciwą konkurencją,
• zapewnić, by prawa umawiających się państw były w pełni szanowane i aby każde z nich miało należytą możliwość eksploatowania przedsiębiorstw międzynarodowego transportu lotniczego,
• unikać dyskryminacji we wzajemnych stosunkach między umawiającymi się państwami,
• zwiększać bezpieczeństwo lotów w międzynarodowej żegludze powietrznej,
• popierać rozwój międzynarodowej żeglugi pow ietrznej pod każdym względem.

Te cele i zadania realizują organy ICAO:
Zgromadzenie, zbierające się nie rzadziej niż raz na trzy lata, w którym mają prawo uczestniczyć z jednakowym głosem wszystkie państwa członkowskie. Zgromadzenie wybiera członków Rady, określa jej uprawnienia, rozpatruje jej sprawozdania, zatwierdza budżet i przedsięwzięcia finansowe Organizacji. Na sesjach Zgromadzenia dokonuje się szczegółowego przeglądu całokształtu prac ICAO w dziedzinie współpracy technicznej, ekonomicznej, prawnej. Określane są też wytyczne dla działalności poszczególnych organów Organizacji.

Rada jest stałym organem kierującym działalnością ICAO, odpowiedzialnym przed Zgromadzeniem. Składa się z przedstawicieli 36 państw wybieranych na trzy lata. Do jej zadań i uprawnień należy w szczególności:

• składanie sprawozdań Zgromadzeniu i realizacja jego wytycznych,
• powoływanie Komitetu Transportu Lotniczego i Komisji Żeglugi Powietrznej,
• mianowanie Generalnego Sekretarza,
• publikowanie informacji zebranych od państw członkowskich,
• sygnalizowanie uchybień,
• przyjmowanie załączników do Konwencji Chicagowskiej i ich zmian,
• rozpatrywanie spraw przekazanych przez Zgromadzenie.

Rada może również inicjować działania wspólnie z państwami członkowskimi, prowadzić badania i studia dotyczące transportu lotniczego i żeglugi powietrznej o znaczeniu międzynarodowym i proponować odpowiednie plany, badać na żądanie państwa członkowskiego sytuacje stwarzające przeszkody w międzynarodowej żegludze powietrznej. Przewodniczącym Rady jest aktualnie Pan Kobeh Gonzalez (Meksyk).

Komisja Żeglugi Powietrznej jest organem zajmującym się zagadnieniami technicznymi i dotyczącymi bezpieczeństwa lotów. Jej głównym zadaniem jest przygotowywanie zmian i uzupełnień w załącznikach Konwencji Chicagowskiej.
Komitet Transportu Lotniczego jest organem doradczym Rady, wykonuje zadania przez nią określone, obejmujące studia, badania i przedstawianie wniosków w zakresie zagadnień ekonomicznych transportu lotniczego.

Komitet Prawny przygotowuje projekty konwencji lotniczych i ich zmian oraz opinie dla Rady w zakresie publicznego i prywatnego prawa lotniczego.

Komitet ds. Wspierania Służb Żeglugi Powietrznej zajmuje się problemami wspólnego finansowania urządzeń i służb żeglugi powietrznej w rejonach wielkich mórz lub w regionach, gdzie więcej niż jedno państwo jest zobowiązane do świadczenia tych usług, np. w rejonie Północnego Atlantyku.
Komitet Finansowy zajmuje się sprawami finansowymi Organizacji, szczególnie finansowaniem różnorodnych projektów realizowanych w ramach ICAO.

Komitet ds. Ochrony Środowiska wspomaga Radę w formułowaniu nowych wytycznych polityki w dziedzinie ochrony środowiska przed szkodliwymi wpływami transportu lotniczego oraz w opracowywaniu nowych standardów dotyczących hałasu lotniczego i emisji silników lotniczych. Program pracy i zasady działania Komitetu ustanawiane są przez Radę.

Komitet Zapobiegania Aktom Bezprawnej Ingerencji wspomaga Radę w opracowywaniu polityki ochrony lotnictwa przed aktami terroru oraz programów i przepisów w tej dziedzinie.

Komitet Współpracy Technicznej zajmuje się problemami pomocy technologicznej w dziedzinie lotnictwa cywilnego krajom rozwijającym się, ściśle współpracując z UNDP (United Nations Development Program).
Sekretariat wspomaga administracyjnie pracę organów ICAO. Składa się z pięciu głównych jednostek: Biura Żeglugi Powietrznej, Biura Transportu Lotniczego, Biura Prawnego i Spraw Międzynarodowych, Biura Współpracy Technicznej i Biura Administracyjnego. Na czele Sekretariatu stoi Sekretarz Generalny, obecnie jest nim Pan Raymond Benjamin (Francja).

ICAO jako organizacja o zasięgu światowym, licząca aktualnie 191 państw - stron Konwencji chicagowskiej, zrealizowała w ciągu ponad pięćdziesięciu lat swojego istnienia ogromne zadania w zakresie techniki i bezpieczeństwa żeglugi powietrznej.

Zawarte w 18 załącznikach Konwencji normy i zalecenia, a także opracowywane w ICAO podręczniki, szczegółowe wytyczne itp. przyczyniły się do ujednolicenia przepisów i stałego podnoszenia poziomu bezpieczeństwa i efektywności technicznych operacji w lotnictwie światowym. Osiągnięcie tego wysokiego poziomu bezpieczeństwa i efektywności, odpowiadającego poziomowi rozwoju produkcji lotniczej w krajach przodujących, stwarza jeszcze wielu państwom problemy. Konwencja chicagowska przewiduje możliwość utrzymania przez państwa odchyleń od standardów ICAO pod warunkiem ich notyfikowania. Inne państwa mogą jednakże wprowadzić ograniczenia wobec personelu i sprzętu stosowanego w lotach międzynarodowych, a nie odpowiadającego wymaganiom międzynarodowym.

W dziedzinie prawa osiągnięcia ICAO polegają na opracowaniu licznych projektów nowych konwencji i zmian istniejących dokumentów, które były rozpatrywane przez Zgromadzenie lub specjalne konferencje dyplomatyczne. Nie wszystkie jednak uzyskały powszechną akceptację, a niektóre z braku wymaganej liczby ratyfikacji nie mogą wejść w życie. Największy sukces osiągnęły o lotnicze konwencje dotyczące prawa karnego, niewielki natomiast - konwencje prawa prywatnego. Największe problemy stwarzają próby wielostronnego uregulowania zagadnień handlowych międzynarodowego transportu lotniczego.
W dziedzinie ekonomicznej, w szczególności w zakresie zagadnień transportu lotniczego, działalność ICAO obejmuje liczne badania i opracowania, także prognostyczne i statystyczne, publikacje informacyjne i instruktażowe o wysokim poziomie merytorycznym i pomocne w działalności władz lotniczych. Działalność ta nie przyniosła jednakże poważniejszych efektów w zakresie doskonalenia ekonomicznej regulacji transportu lotniczego.

Znaczący udział Polski w pracach na rzecz rozwoju lotnictwa cywilnego rozpoczął się w roku 1929, w którym Warszawa gościła uczestników Konferencji Dyplomatycznej poświęconej przygotowaniu Konwencji o ujednoliceniu niektórych prawideł międzynarodowego przewozu lotniczego zwanej odtąd Konwencją warszawską. Konwencja stała się podstawowym aktem tzw. systemu warszawskiego regulującego zasady odpowiedzialności przewoźników lotniczych za szkody powstałe w trakcie przewozów lotniczych pasażerów i ich bagażu. Konwencja podpisana na długo przed powstaniem ICAO została przyjęta przez Organizację jako część jej systemu prawnego i obowiązywała przez ponad 70 lat. Obecnie większość państw członkowskich ICAO obowiązuje podpisana 28 maja 1999 r. w Montrealu nowa Konwencja o ujednoliceniu niektórych prawideł dotyczących międzynarodowego przewozu lotniczego, zwana Konwencją montrealską.

Polska była jednym z 52 krajów, które 7 grudnia 1944 roku podpisały Konwencję chicagowską. Dokumenty ratyfikacyjne strona polska złożyła 4 kwietnia 1947 roku, ale aż do 1957 roku z uwagi na sytuację polityczną nie mogła brać udziału w pracach ICAO. Powrót Polski do międzynarodowej społeczności lotniczej nastąpił w roku 1957, a ponowna ratyfikacja Konwencji miała miejsce 20 listopada 1958 roku. Od tego czasu przedstawiciele polskich władz lotniczych biorą aktywny udział w pracach ICAO uczestnicząc w sesjach Zgromadzenia, konferencjach, posiedzeniach grup ekspertów. Szczególnie bliska współpraca utrzymywana jest z Biurem Regionalnym ICAO w Paryżu w zagadnieniach dotyczących żeglugi powietrznej, kontroli ruchu lotniczego, zarządzania portami lotniczymi. Na zaproszenie polskich władz lotnictwa cywilnego odbywają się w naszym kraju posiedzenia grup ekspertów i szkolenia ICAO m.in. w dziedzinie ochrony lotnictwa cywilnego i zarządzania bezpieczeństwem lotniczym.