Wypadnięcie z drogi startowej, utrata kierunku i równowagi poprzecznej przez szybowiec tuż po rozpoczęciu rozbiegu - kolejne raporty z posiedzenia PKBWL

Przedstawiamy raporty Państwowej Komisji Badania Wypadków Lotniczych z zakończonych badań poniższych zdarzeń:

• 0085/2025 (W, 06.08.2025 r., EPGI). Dotyczy: Podczas startu za samolotem w początkowej fazie rozbiegu szybowiec SZD-55-1 Promyk zaczął skręcać w lewo pod wiatr. Po korekcie pilota sterem kierunku nastąpiło obrócenie szybowca w prawo. Po wyczepieniu i zatrzymaniu się szybowca stwierdzono uszkodzenie skrętne belki kadłubowej. Przyczyny zdarzenia i czynniki sprzyjające:

1. Utrata kontroli nad prawidłowym startem szybowca w fazie rozbiegu za samolotem, wynikająca prawdopodobnie z próby zamknięcia celowo wysuniętych do startu hamulców aerodynamicznych.
2. Ograniczona skuteczność sterowania poprzecznego (lotkami) szybowca SZD-55-1 podczas początkowej fazy rozbiegu (gdy prędkość jest niewielka).
3. Termika i porywisty wiatr ze zmiennych kierunków, rozbieżnie do osi startu, co utrudniało start.
4. Presja zawodnicza na pilota, przekładająca się na zamiar odzyskania równowagi szybowca podczas rozbiegu i nieprzerywanie startu (a w konsekwencji uniknięcie utraty kolejki startowej).
   Uchwała 0085/2025

• 0045/2025 (W, 22.06.2025 r., EPTN/Trzebicz Nowy). Dotyczy: Po wykonaniu lotu trasowego załoga (uczeń-pilot i instruktor) wykonała przelot nad planowanym lądowiskiem celem weryfikacji warunków lądowania. Podczas drugiego podejścia do lądowania w trakcie wyrównania i wytrzymania samolot Aeroprakt A-22LS gwałtownie przepadł uderzając podwoziem o nawierzchnię drogi startowej i wykonał dwa odbicia (kangury). Kolejne, trzecie odbicie skutkowało złożeniem się przedniego podwozia oraz kontaktem śmigła i maski silnika z ziemią oraz kapotażem samolotu. Przyczyny zdarzenia i czynniki sprzyjające:

1. Nieustabilizowane podejście do lądowania z powodu turbulencji termicznej;
2. Niewłaściwa reakcja instruktora (lub jej brak) na błędy popełniane przez uczennicę podczas lądowania: nieumiejętność zapobieżenia postępującym oscylacjom podłużnym samolotu, które wystąpiły po kontakcie z drogą startową;
3. Kontynuacja lądowania po serii odbić od drogi startowej, brak reakcji instruktora o przerwaniu lądowania – brak decyzji o odejściu na drugi krąg;
4. Dezorientacja załogi po odbiciu (po kangurze);
5. Prawdopodobne użycie przez instruktora hamulców kół podczas dobiegu, co mogło prowadzić do wystąpienia momentu pochylającego i – w konsekwencji – wyłamania stójki podwozia.
   Uchwała 0045/2025

• 0055/2024 (W, 19.07.2024 r., Bagicz (EPKG)). Dotyczy: Podczas startu, w trakcie rotacji w wyniku podmuchu wiatru doszło do uderzenia ogonem samolotu Socata TB-9 Tampico o nawierzchnię drogi startowej. Pilot przerwał start, zmniejszył obroty i rozpoczął hamowanie. Nastąpiła utrata kierunku w lewo, wypadnięcie z drogi startowej i uderzenie skrzydłem w ogrodzenie parkingu. Przyczyną zdarzenia było: zgoda na wykonywanie lotów z pasa startowego, na którym po południowej jego stronie został ustawiony płot; posadzenie pasażerów na tylnej kanapie, co spowodowało tylne wyważenie samolotu; niewykonanie listy kontrolnej przed startem. Raport końcowy 0055/2024

• 0066/2025 (W, 15.07.2025 r., EPPR). Dotyczy: Po starcie do lotu szkolnego w trenowaniu sytuacji awaryjnych instruktor na wysokości około 100 ft zredukował obroty silnika. Następnie w celu zabezpieczenia prędkości przejął stery i oddał wolant od siebie. W wyniku jednakże dużego opadania oraz nieadekwatnego ściągania wolantu do siebie samolot Cessna 150 zderzył się z ziemią. Przyczyny zdarzenia: zredukowanie obrotów silnika na wysokości około 100ft (ok.30m) w celu wykonania szkolenia w zakresie sytuacji awaryjnych; zbyt późne ściągnięcie wolantu, które doprowadziło do twardego przyziemienia. Uchwała 0066/2025

• 0070/2025 (W, 15.07.2025 r., EPIN/Inowrocław). Dotyczy: W trakcie lotu szkoleniowego, pilot podczas podejścia do lądowania nie zapanował nad paralotnią Flexus i uderzył w stojącą na starcie motoparalotnię. W wyniku uderzenia uszkodzeniu uległ napęd PPG. Przyczyną zdarzenia była nieuzgodniona z instruktorem, decyzja ucznia-pilota o zmianie miejsca lądowania. Bezpośrednią przyczyną zdarzenia było nieprawidłowe rozplanowanie przez ucznia-pilota podejścia do miejsca przyziemienia, bez zachowania wystarczającej separacji od przeszkód znajdujących się na wybranym przez ucznia-pilota miejscu przyziemienia. Uchwała 0070/2025

• 0073/2025 (W, 20.07.2025 r., Sieradz/Dąbrówka 8). Dotyczy: Po locie podczas wytracania prędkości w trakcie podejścia do lądowania pilot utracił kontrolę nad sterownością skrzydła Hadron i zderzył się z ziemią. Przyczyną zdarzenia było podjęcie przez pilota decyzji o wykonaniu lotu na modelu paralotni dedykowanej pilotom o dużo większym doświadczeniu niż posiadane przez niego, a także nieumiejętne sterowanie paralotnią, co w konsekwencji doprowadziło do utraty kontroli nad lotem. Czynnikiem sprzyjającym było zbyt małe doświadczenie pilota. Uchwała 0073/2025

• 0079/2025 (PI, 26.07.2025 r., EPPL). Dotyczy: Wykonywano loty szybowcowe na kierunku 30 na lotnisku EPPL. Po rozpoczęciu rozbiegu, szybowiec SZD-42-2 Jantar 2B położył lewe skrzydło, po czym od razu się wyczepił. Po wyczepieniu, w skutek obrotu w lewo, szybowiec zderzył się z samochodem, który stał na kwadracie szybowcowym, poza polem wzlotów. Przyczyny zdarzenia i czynniki sprzyjające:

1. Nieprawidłowe rozłożenie startu szybowcowego przez organizatora lotów, polegające na nieuwzględnieniu sytuacji, gdy na skutek utraty kierunku przy rozbiegu start musi zostać przerwany, a tracący kierunek statek powietrzny może stanowić zagrożenie: usytuowanie kwadratu po nawietrznej stronie pola wzlotów i zbyt blisko drogi startowej.
2. Możliwa nieprawidłowa, niezgodna z IUwL technika startu pilota szybowca, który nie uwzględnił składowej bocznej wiatru oraz własności pilotażowych szybowca klasy otwartej.
3. Boczne podmuchy wiatru, mogące utrudniać utrzymanie równowagi poprzecznej szybowca o dużej rozpiętości, w początkowej fazie rozbiegu.
   Uchwała 0079/2025

• 0089/2025 (W, 04.07.2025 r., Trutnov). Dotyczy: W trakcie przelotu pilot stwierdził utratę noszeń i brak możliwości dolotu do lotniska. Podczas lądowania w terenie przygodnym nastąpiło znaczne uszkodzenie szybowca SZD-48-3 Jantar Std. 3. Uchwała 0089/2025

Publikowane materiały pochodzą ze strony Państwowej Komisji Badania Wypadków Lotniczych (link)