Raport końcowy PKBWL: „Samolot zaczął się kołysać na boki, najpierw w prawo, potem w lewo, po czym został przeciągnięty…”

Państwowa Komisja Badania Wypadków Lotniczych opublikowała raport końcowy z wypadku samolotu Zenair CH 601 (znaki rejestracyjne OK-KUA15), do którego doszło 23 maja 2023 r. w miejscowości Kiełczynek.

W raporcie 2023/0024 czytamy:

W dniu 23.05.2023 r. pilot (współwłaściciel samolotu) zamierzał wykonać na samolocie Zenair CH 601 lot rekreacyjny w rejonie lądowiska Kiełczynek. Przedstawione poniżej fakty ustalono na podstawie analizy zapisów z dwóch kamer monitoringu zabudowanych na budynku hangaru oraz zeznań świadków.

Około godz.19:10 pilot wypchnął samolot z hangaru, wykonał na nim przegląd przedlotowy i zajął miejsce w kabinie. Na prawym fotelu w kabinie samolotu zajął miejsce pasażer. O godz.19:20 pilot uruchomił silnik, przekołował kilkadziesiąt metrów w kierunku RWY 07, wykonał próbę silnika a następnie przekołował na koniec RWY. Po 8 minutach od uruchomienia silnika ustawił samolot w osi drogi startowej i rozpoczął start. Samolot oderwał się od trawiastego pasa startowego po około 270 m. Pilot zauważył, że leci w kierunku słupa oświetleniowego znajdującego się przy szklarni i aby go ominąć wykonał zakręt w prawo i lekko pociągnął drążek na siebie. 

Samolot zwiększył wysokość do około 4 m nad RWY, ale zaczął się kołysać na boki, najpierw w prawo, potem w lewo, po czym został przeciągnięty, gwałtownie obrócił się w prawo i zderzył się z dachem budynku. Pilot i pasażer opuścili kabinę o własnych siłach, ale pasażer z powodu doznanych poważnych obrażeń ciała nie mógł się dalej poruszać i wzywał pomocy. Na miejsce zdarzenia natychmiast przybyło kilku świadków, którzy udzielili pierwszej pomocy poszkodowanemu i prywatnym samochodem przewieźli go do szpitala powiatowego w Śremie. 

W wyniku zderzenia z budynkiem samolot uległ zniszczeniu. Ze względu na niestabilne położenie wraku samolotu na krawędzi dachu podjęto decyzję o zdjęciu go i wykonano to przy pomocy koparki ze specjalnym wysięgnikiem. Po zlaniu reszty paliwa i wymontowaniu akumulatorów, uszkodzony samolot zamknięto w hangarze nie powiadamiając o zdarzeniu PKBWL ani miejscowej Policji. O wypadku Policja została powiadomiona przez personel medyczny szpitala w Śremie.

Masa i wyważenie 

Z wyliczeń uwzględniających dane z protokołu ważenia samolotu wynika, że jego maksymalna masa do startu MTOM została przekroczona o 95,5 kg. Według protokołu ważenia samolotu przesłanego przez AAII Republiki Czeskiej masa pustego samolotu EW wynosiła 322 kg. Jest to wartość, którą należało uwzględnić przy obliczaniu środka ciężkości i określaniu MTOM samolotu. Natomiast na tabliczce umieszczonej na tablicy przyrządów w kabinie zawierającej wybrane dane i ograniczenia eksploatacyjne samolotu wpisana jest wartość EW 298 kg. Na tabliczce podano także błędnie wartości Vso i minimalnej wagi pilota (przy locie solo).

Samolot został zbudowany w 2005 r z zestawu do samodzielnego montażu (KIT) zakupionego od posiadacza Certyfikatu Typu w Czechach (już nieistniejącej firmy CZAW). Obecni właściciele kupili samolot z opisaną powyżej wersją tabliczki. Na długość rozbiegu zasadniczy wpływ miała masa samolotu, ponieważ większe obciążenie spowodowało wzrost oporu tarcia kół z nawierzchnią trawiastą pasa startowego, a tym samym wydłużenie rozbiegu oraz zwiększenie prędkości przeciągnięcia. 

Przeżycie 

Zderzenie samolotu z krawędzią dachu wykonanego z warstwowych płyt dachowych, spowodowało jego znaczną amortyzację, a tym samym zmniejszyło skutki tego zdarzenia.

Ustalenia

1. Statek powietrzny posiadał ważny atest techniczny i był obsługiwany zgodnie z przepisami.
2. Maksymalna masa do startu MTOM samolotu została przekroczona o 95,5 kg.
3. Nie stwierdzono dowodów uszkodzenia płatowca ani awarii systemów przed wypadkiem.
4. Statek powietrzny został zniszczony przez siły udarowe.
5. Orzeczenie lotniczo lekarskie - klasa 2 bez ograniczeń, straciło ważność 24 kwietnia 2023 r.
6. W miejscu zdarzenia istniała możliwość wystąpienia intensywnego oblodzenia gaźników w każdej fazie lotu.
7. Pilot nie przerwał startu pomimo wyraźnych oznak świadczących o niewystarczającej prędkości samolotu podczas rozbiegu.

Przyczyny i czynniki sprzyjające

1. Wykonanie przez pilota startu na przeciążonym samolocie, przy prawdopodobnie zmniejszonej mocy silnika wskutek oblodzenia gaźników.
2. Nieprzerwanie przez pilota startu samolotu pomimo wystąpienia widocznych symptomów związanych z niewystarczającą mocą silnika.

Zalecenia dotyczące bezpieczeństwa

Nie sformułowano.

Raport Końcowy 2023/0024 dostępny jest tutaj (LINK)