Z serii "Spotkania przy samolocie": "Challenge" międzynarodowe turnieje lotnicze 1929-1934 i ich samoloty

W dniu 31 marca 2019 r. (niedziela), o godzinie 12.00 Muzeum Lotnictwa Polskiego zaprasza na kolejne spotkanie prowadzone przez Jana Hoffmanna.

Zaproszenie na opowieść o historii lotnictwa kierowane jest zarówno do młodzieży, jak i dorosłych.

Prowadzone będą rozmowy o wielkich zawodach lotniczych "Challenge" i ich wpływie na cywilną i wojskową technikę lotniczą. Podczas spotkania szczególna uwaga zostanie poświęcona polskim samolotom PZL i RWD.

Międzynarodowe Zawody Samolotów Turystycznych "Challenge" to międzynarodowa impreza organizowana przez Międzynarodową Federację Lotniczą (FAI) przed II wojną światową. Zawody te przewidziane były jako konkurs samolotów turystycznych. Stałym punktem zawodów Challenge był lot okrężny dookoła Europy. W pozostałych etapach m.in. oceniano poziom techniczny konstrukcji samolotów, przeprowadzano próby zużycia paliwa, próby szybkiego uruchomienia silnika, oceniano czas i sposób składania i rozkładania skrzydeł.

Rozegrano cztery serie zawodów z cyklu Challenge:

Challenge 1929,  4-16 sierpnia 1929 roku w Paryżu
W zawodach wzięło udział 55 samolotów, w składzie ekip z 5 państw: Niemiec (24 załogi), Włoch (12 załóg), Francji (9 załóg), Wielkiej Brytanii (5 załóg), Czechosłowacji (3 załogi) i Szwajcarii (2 załogi). Zwycięstwo w zawodach Challenge 1929 odniósł niemiecki pilot Fritz Morzik na samolocie BFW M.23b z wynikiem 138,5 pkt. Na drugim miejscu znalazł się Anglik Hubert Broad (DH-60G) z wynikiem 135,25 pkt.

Challenge 1930, 18 lipca – 8 sierpnia 1930 w Berlinie
Zwycięstwo w zawodach Challenge w 1930 odniósł zwycięzca poprzednich zawodów, niemiecki pilot Fritz Morzik na samolocie BFW M.23c z wynikiem 427 pkt. Z polskich załóg, Stanisław Płonczyński (RWD-2) ukończył zawody na 19. miejscu z wynikiem 336 pkt, Edward Więckowski (RWD-2) na 21. miejscu (329 pkt), Jerzy Bajan (RWD-4) na 32. miejscu (223 pkt), a na 33. miejscu Ignacy Giedgowd (PZL-5, 170 pkt).

Challenge 1932, 12 – 28 sierpnia 1932 roku w Berlinie
Zwycięstwo w zawodach Challenge 1932 odniosła polska załoga: pilot Franciszek Żwirko i mechanik Stanisław Wigura na samolocie RWD-6, z wynikiem 461 punktów. Zwycięstwo było nie tylko zasługą pilota, ale i polskich konstruktorów, który zaprojektowali samolot o wysokich walorach technicznych i dobrze zbalansowanych osiągach, w najlepszym stopniu dostosowanych do wymagań konkursu[29]. Osiągnięcie to było tym większe, że w Polsce dopiero od kilku lat projektowano samoloty, zwłaszcza młody był zespół RWD. Należy podkreślić, że inż. Wigura był jednym z konstruktorów zwycięskiego samolotu.

Challenge 1934, 28 sierpnia – 16 września 1934 roku w Warszawie
Challenge 1934 były czwartym i ostatnim konkursem z cyklu "Challenge" organizowanym przez Międzynarodową Federację Lotniczą.

RWD-9 – ten polski samolot, zbudowany został specjalnie z myślą o uczestnictwie w zawodach Challange w 1934 roku. W konstrukcji uwzględniono przyczynę katastrofy, w której zginęli Franciszek Żwirko i Stanisław Wigura, tzn. zbyt mało sztywne skrzydło. Pierwszy lot RWD-9 odbył się 4 grudnia 1933 roku. Innowacyjnością RWD-9 było: zastosowanie interceptorów sprzężonych z lotkami (dla poprawy sterowności poprzecznej na małych prędkościach), szczelinowe klapy również sprzężone z lotkami i slotami (dla obniżenia prędkości minimalnej), sprawny system składania skrzydła (czas jedynie 44 sekundy), podwozie z amortyzacją o dużym skoku i skutecznymi hamulcami (dla skrócenia dobiegu).

RWD-9 Jerzego Bajana podczas próby składania skrzydeł
(fot. Unknown/Domena publiczna/Wikimedia Commons)

PZL.26 to polski samolot sportowy projektu inżynierów Jerzego Dąbrowskiego, Piotra Kubickiego i Franciszka Misztala opracowany i oblatany w 1934 roku w Państwowych Zakładach Lotniczych. Samolot PZL.26 został opracowany na zamówienie polskiego lotnictwa wojskowego dla potrzeb zawodów Challenge mających się odbyć w roku 1934, jako rozwinięcie konstrukcji PZL.19 z mocniejszym silnikiem. Prace sfinansowała Liga Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej. Samolot oblatano wczesną wiosną 1934 roku. Na tych samolotach lecieli w czwartym konkursie piloci: Piotr Dudziński i Ignacy Giedgowd. Koncepcję samolotu PZL.26 wykorzystał Jerzy Dąbrowski we wstępnym projekcie myśliwca PZL.62.

Polski PZL.26 SP-PZM i jego pilot Jerzy Giedgowd podczas Challenge 1934 (fot. Janusz Babiejczuk, Jerzy Grzegorzewski: "Polski przemysł lotniczy 1945-1973", Warsaw 1973/Domena publiczna/Wikimedia Commons)

Challenge 1934 zakończyły się zwycięstwem ekipy polskiej. Ceremonia zamknięcia zawodów odbyła się zaraz po próbie szybkości maksymalnej, która miała miejsce 16 września. Zwycięzcami klasyfikacji generalnej była polska załoga w składzie: pilot Jerzy Bajan i mechanik Gustaw Pokrzywka. Sukces nie był wyłącznie wynikiem ich wyjątkowych umiejętności pilotażowych, lecz także zaawansowanej technologii polskiego samolotu RWD-9. Silnik „G. R. Skoda” na potrzeby maszyn zarówno Bajana, jak i drugiego w klasyfikacji Płonczyńskiego skonstruował inż. Stanisław Nowkuński[8]. Dzięki zwycięstwu Bajana i Pokrzywki, Polska otrzymała prawo organizacji następnych zawodów z cyklu Challenge, które miały odbyć się w 1936. Gdyby sukces z 1932 oraz 1934 roku został powtórzony, puchar zawodów zostałby przyznany Polsce na własność. Jednakże Challenge 1936 już się nie odbył. Polska, jako zwycięzca, zrezygnowała z organizacji ze względu na koszty, natomiast pozostałe państwa, przewidując zbliżającą się wojnę, przesunęły zainteresowania na rozwój samolotów wojskowych.

Muzeum Lotnictwa Polskiego bardzo prosi o zgłoszenie w kasie chęci uczestnictwa w spotkaniu, gdyż wszyscy słuchacze będą mogli wykupić specjalne bilety wstępu.