"Nocne Myśliwce" – Wtorkowy seans w Kinie Lotnik MLP

Muzeum Lotnictwa Polskiego w Krakowie serdecznie zaprasza w dniu 7.11.2017r. o godz. 11:00 i 16:30 na bezpłatną projekcję filmu pt. „Nocne Myśliwce”.

"Nocne Myśliwce" – to historia powstania i użycia szczególnych samolotów myśliwskich, które toczyły walki w nocy w skrajnie trudnych i niebezpiecznych warunkach, a także pilotów którzy na nich walczyli.

Nocny myśliwiec to rodzaj samolotu myśliwskiego przystosowany konstrukcyjnie specjalnie do operowania w nocy. Nocne myśliwce służyły głównie do przechwytywania nieprzyjacielskich nocnych bombowców nad własnym terytorium, rzadziej do akcji ofensywnych nad terytorium wroga.

W początkach lotnictwa wojskowego, samoloty i inne statki powietrzne operowały jedynie w dzień. Dopiero w początkowym okresie I wojny światowej, z powodu dużych strat sterowców w nalotach dziennych, Niemcy zaczęli prowadzić naloty sterowcami na Anglię w nocy. Wówczas pojawiła się potrzeba wprowadzenia do walki z nimi nocnych samolotów myśliwskich. Początkowo myśliwce nocne powstawały przez adaptację zwykłych myśliwców lub lekkich bombowców i różniły się od nich jedynie bogatszym wyposażeniem pilotażowym. Pierwsze zestrzelenie statku powietrznego – sterowca w nocy miało miejsce 7/8 czerwca 1915 nad Gandawą, przez brytyjskiego pilota (na samolocie Morane-Saulnier L, niebędącym wyspecjalizowanym myśliwcem nocnym).

Morane-Saulnier L (fot. Unknown/Domena publiczna/Wikimedia Commons)

Od 1917 roku Niemcy ponadto rozpoczęli nocne naloty samolotów bombowych na Londyn. Do walki ze sterowcami, Brytyjczycy wprowadzili pierwsze myśliwce przeznaczone do lotów nocnych, przebudowane z jednosilnikowych samolotów zwiadowczych RAF B.E.2c i lekkich bombowców Airco DH.4.

Airco DH.4 (fot. USAF Museum/Domena publiczna/Wikimedia Commons)

W okresie międzywojennym klasa myśliwców nocnych nie była rozwijana w braku potrzeb; nie nastąpił też znaczący postęp techniczny w tej dziedzinie, oprócz lepszego przystosowania ogółu samolotów do pilotażu nocnego.

Klasa nocnych samolotów myśliwskich miała okres największego rozwoju podczas II wojny światowej, kiedy powstały wyspecjalizowane myśliwce nocne, odróżniające się posiadaniem radaru pokładowego. Na skutek cięższego wyposażenia, były to zwykle samoloty dwusilnikowe o załodze wieloosobowej, większe i cięższe od myśliwców operujących w dzień. Początkowo do nocncyh nalotów bombowych używano celu głównie ciężkich myśliwców, z drobnymi modyfikacjami, jak tłumiki płomieni wylotowych na rurach wydechowych i zazwyczaj czarne malowanie kamuflażowe. Nowością było naprowadzanie samolotu na cel przez operatorów z ziemi, według wskazań naziemnych radarów, a wcześniej nasłuchowników.

Przełomem technicznym, w miarę miniaturyzacji urządzeń radarowych, stało się zastosowanie pokładowych stacji radiolokacyjnych na samolotach. Radar pokładowy umożliwiał wykrycie celu w nocy, z ograniczonej odległości, i w miarę precyzyjne naprowadzenie na cel, który jednak w ostatniej fazie ataku wciąż musiał być wykryty wzrokowo i ostrzelany. Z racji dużych rozmiarów i masy aparatury radarowej, instalowano ją początkowo jedynie na ciężkich myśliwcach dwusilnikowych, często rozwiniętych z bombowców (np. Junkers Ju 88).

Ju 88A nad Francją w 1942 roku (fot. Bundesarchiv/CC-BY-SA 3.0/Wikimedia Commons)

W skład załogi myśliwców nocnych, oprócz pilota, wchodził operator radaru, czasem też strzelec pokładowy. Przy tym, samoloty wyposażone w pokładowe radary były wprowadzone jedynie przez najbardziej rozwinięte technicznie państwa: Wielką Brytanię, Niemcy i USA (na małą skalę w ZSRR i Japonii). Pierwsze brytyjskie samoloty tego typu zostały wprowadzone w 1940 roku – pierwsze zwycięstwo z użyciem radaru odniesiono 21/22 lipca 1940 roku na brytyjskim samolocie Blenheim Mk IF.

Formacja samolotów Blenheim IVF
(fot. Daventry B J (Mr), Royal Air Force/Domena publiczna/Wikimedia Commons)

Pierwsze zwycięstwo z użyciem radaru niemiecki samolot (eksperymentalny Do 215 B-5) odniósł 10 sierpnia 1941 roku, jednakże seryjne radary lotnicze wprowadzono w Niemczech dopiero na początku 1942 roku.

Dornier Do 215 (fot. Unknown/Domena publiczna/Wikimedia Commons)

Tuż po II wojnie światowej budowano jeszcze odrzutowe myśliwce nocne (np. Gloster Meteor NF), jednak w miarę rozwoju technicznego samolotów i ich wyposażenia, w latach 50. klasa myśliwców nocnych przestała być wyróżniana, a zastąpiła ją klasa myśliwców przechwytujących wyposażonych w radary, operujących w dzień i w nocy.

Gloster Meteor Mk III (fot. Royal Air Force/Domena publiczna/Wikimedia Commons)

Samoloty takie określano wówczas jako myśliwce zdolne do operowania we wszystkich warunkach atmosferycznych (ang.: all weather fighter). Ostatecznie potrzeba myśliwców nocnych zanikła wraz z rozpowszechnieniem się stacji radiolokacyjnych w latach 60., które zaczęły stanowić standardowe wyposażenie samolotów myśliwskich oraz z wprowadzeniem kierowanych pocisków rakietowych. Nowo budowane myśliwce z reguły mogły zwalczać cele w dzień i w nocy oraz w każdych warunkach pogodowych.