Wiosna w polskim HEMS-ie

W dniu wczorajszym na Warszawskim lotnisku Babice odbyła się konferencja prasowa podsumowująca proces wdrażania do służby w Lotniczym Pogotowiu Ratunkowym śmigłowców EC 135. W spotkaniu uczestniczyli: Minister Zdrowia – Ewa Kopacz, Prezes Urzędu Lotnictwa Cywilnego – Grzegorz Kruszyński, Komendant Główny Państwowej Straży Pożarnej – gen. bryg. Wiesław Leśniakiewicz, Prezes EHAC (European HEMS & Air Ambulance Committee) - Christoph Breitenbach oraz Dyrektor LPR Robert Gałązkowski, pracownicy LPR i zaproszeni goście.

W trakcie prezentacji Dyrektor LPR przedstawił wszystkie etapy wdrażania nowych maszyn, począwszy od fazy projektu, a skończywszy na możliwościach ich wykorzystania w ramach zintegrowanego systemu ratownictwa medycznego. Podkreślił ogromne zaangażowanie i pomoc w trakcie realizacji projektu Ministerstwa Zdrowia, Urzędu Lotnictwa Cywilnego, a także Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji. Udział MSWiA, to oddanie do dyspozycji służb straży pożarnej i ich szkolenie w zakresie zabezpieczania operacji lotniczych LPR, szczególnie w porze nocnej.

26 kwietnia 2011 r. wdrożono do służby w ostatniej bazie w Olsztynie śmigłowiec Eurocopter EC 135. Po 39 latach użytkowania został wycofany z eksploatacji śmigłowiec Mi-2. Tym samym proces wymiany floty Lotnicze Pogotowie Ratunkowe ma za sobą. Osiągnięto jednakowy standard wyposażenia w sprzęt we wszystkich siedemnastu bazach. W lotnictwie sanitarnym otwiera się kolejny rozdział, pełen nowych możliwości.

Proces wymiany floty zapoczątkowało przyjęcie przez Sejm RP w 2005 roku ustawy, na mocy której minister zdrowia mógł zakupić dla Lotniczego Pogotowia Ratunkowego 23 nowoczesne śmigłowce i symulator lotów. Ogłoszono przetarg w formie dialogu konkurencyjnego, a w czerwcu 2008 roku minister zdrowia Ewa Kopacz podpisała umowę z firmą Eurocopter na dostawę śmigłowców i symulatora lotu dla SP ZOZ LPR. Rozpoczął się okres szczegółowych uzgodnień z firmą Eurocopter konfiguracji śmigłowca i symulatora lotów. W ramach tych konsultacji ważnym elementem był projekt kabiny medycznej. Dzięki współpracy przedstawicieli Lotniczego Pogotowia Ratunkowego z producentem udało się zaprojektować unikatową kabinę medyczną w pełni odpowiadającą potrzebom „latających ratowników”. Zastosowano szereg rozwiązań, by podnieść komfort pracy załogi i transportowanego pacjenta.

We wrześniu 2009 roku na warszawskie lotnisko Babice przyleciał pierwszy śmigłowiec będący efektem wielomiesięcznych uzgodnień i analiz. Przed rozpoczęciem dostaw Eurocopterów rozpoczęły się pierwsze szkolenia pilotów i mechaników. Opracowany też został szczegółowy program szkolenia doskonalącego dla załóg warunkujący wdrożenie śmigłowców do operacji HEMS.

W ramach kontraktu z firmą Eurocopter, w Niemczech, na nowy typ śmigłowca przeszkolono 50 pilotów. Szkolenia kolejnych odbywają się już w Warszawie w powstałym Ośrodku Szkolenia Lotniczego SP ZOZ LPR. Podobnie jak ma to miejsce w profesjonalnych ośrodkach na świecie w szkoleniach pilotów wykorzystywany jest symulator.

Symulator lotu FTD EC 135 jest nieocenioną pomocą w procesie szkolenia kadry latającej. Oprócz zalety, jaką jest nieporównywalnie niski koszt lotu w stosunku do lotu śmigłowcem, należy wymienić również: dyspozycyjność, możliwość symulowania dowolnych warunków, począwszy od pory doby czy roku, warunków pogodowych, a kończąc na najbardziej wymyślnych sytuacjach awaryjnych, których nie sposób symulować na realnym śmigłowcu.

Trwający 30 miesięcy projekt EC 135 ze względu na szeroki zakres i krótkie terminy realizacji był dużym wyzwaniem zarówno dla branży lotniczej jak i dla Lotniczego Pogotowia Ratunkowego, które oprócz wymiany floty cały czas prowadziło normalną działalność. W projekcie brały udział firmy z Niemiec (Eurocopter, CAE), Szwajcarii (Aerolite), Hiszpanii (Indra) oraz wielu poddostawców. Na jego zakres składało się kilka obszernych zagadnień, tj. śmigłowce, kabina medyczna, symulator, szkolenia, narzędzia dla stacji obsługi technicznej, wyposażenie i części zamienne. Całość była potężnym przedsięwzięciem logistyczno-organizacyjnym.

Podstawową różnicą pomiędzy nowymi śmigłowcami Eurocopter EC 135 a dotychczas używanymi Mi-2 jest posiadanie przez nowy śmigłowiec I klasy osiągowej i możliwość operowania w kategorii A w bardzo szerokim zakresie warunków zewnętrznych, co w połączeniu z dużo mniejszymi wymiarami śmigłowca EC 135 daje możliwość bezpiecznego operowania w miejscach ograniczonych przeszkodami, bez żadnych odstępstw od wymagań przepisów lotniczych. Istotną różnicą jest również możliwość wykonywania lotów operacyjnych po zmroku. Jednak tego typu loty są niezwykle wymagające, dlatego muszą być poprzedzone cyklem szkoleń załóg, strażaków, dyspozytorów medycznych. Aby się odpowiednio przygotować do rozszerzenia działalności o porę nocną Lotnicze Pogotowie Ratunkowe wykonało szereg działań spełniając wymogi przepisów lotniczych dla operacji HEMS (ang. Śmigłowcowa Służba Ratownictwa Medycznego).

Piloci osiągnęli odpowiedni nalot na nowym typie śmigłowca, zarówno w dzień jak i w nocy, oraz wykonali cykl sesji szkoleniowych z wykorzystaniem symulatora lotów. Ćwiczenia swoim zakresem obejmowały tematykę sytuacji awaryjnych w locie oraz symulowane operacje HEMS. Dodatkowo piloci zostali poddani specjalistycznym badaniom lekarskim na okoliczność wykonywania lotów w porze nocnej.

W całej Polsce odbywają się szkolenia strażaków, którzy uczą się zabezpieczać i oświetlać miejsca do lądowania. W tej chwili mamy ponad 11000 wyszkolonych strażaków ratowników. Na terenach gmin w całej Polsce trwa wyznaczanie i weryfikacja miejsc, które podniosą bezpieczeństwo lądowania śmigłowca po zapadnięciu zmroku. Na Mazowszu wyznaczono już prawie 100 takich miejsc i trwa opracowywanie kolejnych.

Wejście poszczególnych baz w operacje nocne musi być również poprzedzone szkoleniem dyspozytorów medycznych. Ok. 3000 osób będzie się uczyło współpracy z SP ZOZ Lotnicze Pogotowie Ratunkowe. Ponadto każda dyspozytornia dostanie specjalną mapę, na której będą zaznaczone miejsca do lądowania w gminach.

Kolejnym wymogiem przed rozpoczęciem operacji nocnych było zamontowanie na śmigłowcach systemu śledzenia lotu. Dzięki temu urządzeniu dyspozytor SP ZOZ LPR będzie mógł monitorować położenie śmigłowca. Dodatkowo pozwoli to jeszcze lepiej planować dysponowanie załóg do akcji ratunkowych.

Aby w pełni wykorzystać możliwości nowych maszyn, konieczne jest funkcjonowanie całodobowych lądowisk przyszpitalnych, z których pacjent wprost ze śmigłowca może trafić na oddział, gdzie otrzyma specjalistyczną pomoc medyczną. Obecnie w Polsce jest 100 lądowisk i innych miejsc przystosowanych do startów i lądowań znajdujących się w bezpośredniej bliskości szpitali, ponadto podpisano 42 umowy w ramach, których powstaną lądowiska przyszpitalne (finansowanie z funduszy unijnych).

Zgodnie z przyjętym planem wdrażania śmigłowców do operacji w porze nocnej misje wykonywane będą na wyznaczone lądowiska gminne oraz miejsca na drogach szybkiego ruchu i autostradach, zabezpieczone przez straż pożarną. W tych miejscach możliwe będzie przejęcie pacjenta od zespołów naziemnych pogotowia ratunkowego i transport do specjalistycznego szpitala, a nie tylko do najbliższego szpitalnego oddziału ratunkowego.

Od 1 kwietnia br. warszawska baza pełni dyżur do godziny 23:00. W tym roku planowane jest jeszcze wydłużenie dyżurów w bazach w Gdańsku i we Wrocławiu.

Po raz pierwszy od początku istnienia Lotniczego Pogotowia Ratunkowego mamy na wyposażeniu wystarczającą liczbę śmigłowców rezerwowych. Pozwala to na prowadzenie serwisu, napraw i szkoleń bez konieczności zawieszania dyżurów. SP ZOZ LPR dysponuje dwiema Stacjami Obsługi Technicznej: w Warszawie i Szczecinie. Zatrudniony tam personel posiada uprawnienia niezbędne do obsługi technicznej eksploatowanych statków powietrznych. Podobnie jak w przypadku pilotów, 34 mechaników w ramach kontraktu zostało przeszkolonych w Niemczech u producenta śmigłowców. Pozostali odbywają szkolenia w ramach własnego ośrodka szkolenia oraz w oparciu o praktykę w naszej organizacji obsługowej. W kilku bazach działają mobilne zespoły techników, którzy w razie potrzeby mogą w krótkim czasie przemieścić się do miejsca ewentualnej awarii śmigłowca.

Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej Lotnicze Pogotowie Ratunkowe w latach 2010-2013 zrealizuje projekt indywidualny „Budowa i remont oraz doposażenie baz Lotniczego Pogotowia Ratunkowego” w ramach działania 12.1 Rozwój systemu ratownictwa medycznego Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko. Projekt, który został podzielony na dwa etapy umożliwia pozyskanie funduszy ze środków Unii Europejskiej.

W ramach etapu I wybudowane zostaną 4 bazy: w Łodzi, Poznaniu, Suwałkach i Zielonej Górze, a także hangar Stacji Obsługi Technicznej w Szczecinie, ponadto zmodernizowane zostaną obiekty w Białymstoku i Sanoku. W ramach etapu II wybudowane oraz doposażone zostaną 4 bazy w Gdańsku, Kielcach, Krakowie i Wrocławiu. Całkowita wartość projektu to 68,28 mln zł, z czego 85% będą stanowić środki unijne, pozostałą część sfinansuje Ministerstwo Zdrowia. Pierwsze budowy ruszą w tym roku. Obecnie trwają postępowania przetargowe na wyłonienie wykonawców.