Program klimatyczny GMBM głównym tematem 39. Zgromadzenia ICAO

Odliczanie do 39. Zgromadzenia ICAO rozpoczęte. Głównym celem Zgromadzenia, odbywającego się pomiędzy 27 września, a 7 października w Montrealu, będzie ostateczne uzgodnienie porozumienia w sprawie klimatycznej rezolucji Rady dotyczącej GMBM (ang. Global Market Based Measures), czyli globalnych środków opartych na mechanizmie rynkowym. Uchwała docelowo ma wejść w życie w 2020 r.

Jak zapowiedziała Dyrektor Generalna ICAO Dr. Fang Liu, podczas zbliżającego się Zgromadzenia, ICAO jest gotowe do zaadoptowania pierwszej, globalnej Rezolucji z zakresu zmiany klimatu od czasu Konwencji Paryskiej. Podczas nadchodzącego Zgromadzenia, 191 państw członkowskich, będzie miało szansę aby uzgodnić ostateczną wersję programu, który przede wszystkim ma na celu osiągnięcie zamierzonych celów środowiskowych odnoszących się do zrównoważenia poziomu emisji CO2 generowanego przez lotnictwo międzynarodowe.

Program jest poprzedzony licznymi spotkaniami oficjeli ICAO, które zostały zapoczątkowane już podczas 38 Zgromadzenia ICAO w październiku 2013 r., kiedy to została utworzona Rezolucja A38-18 poprzez którą ICAO zobowiązywało się do finalizacji prac nad technicznymi aspektami, wpływem środowiskowym i ekonomicznym oraz sposobami znajdowania możliwych rozwiązań dla programu GMBM, które docelowo miały zostać przedstawione na zbliżającym się 39 Zgromadzeniu. Rezolucja obejmowała organizacje licznych seminariów i warsztatów mających na celu identyfikacje kluczowych problemów jak i kluczowych rekomendacji dotyczących GMBM. W tym celu została ustanowiona Środowiskowa Grupa Doradcza (EAG) nadzorująca wszystkie działania dotyczące GMBM jak i kreująca właściwe rekomendacje w tym zakresie. Do tej pory przedstawiciele EAG spotykali się już 15 razy w celu wypracowania projektu GMBM.

EAG w celu przeprowadzenia analizy sytuacji powołał m.in. Komitet ICAO ds Ochrony Środowiska w Lotnictwie (CAEP), który miał na celu dokonanie licznych analiz klimatycznych. Wyniki analiz zostały przedstawione w niedawno opublikowanym ICAO Environmental Report 2016 z którego dowiadujemy się, że lotnictwo (zarówno międzynarodowe jak i krajowe) generuje około 2% globalnej emisji dwutlenku węgla CO2 do atmosfery. Międzynarodowe operacje lotnicze stanowią 65% całkowitej emisji jaką generuje lotnictwo, co stanowi tym samym 1,3% globalnej emisji. Ocena przeprowadzona przez Komitet ICAO ds. Ochrony Środowiska w Lotnictwie (CAEP) stwierdziła, że roczna emisja CO2 wygenerowana przez operacje międzynarodowe stanowiła w 2010 r. 448 mln ton.

Jest to spowodowane znaczącą poprawą efektywności funkcjonowania transportu lotniczego oraz w szczególności znacznym postępem technologicznym stale dokonującym się w sektorze lotniczym poprzez produkcję samolotów znacznie wydajniejszych pod kątem zużycia paliwa, aniżeli to było w latach 60. Dlatego też prognozuje się, że w nadchodzących dekadach całkowita emisja CO2 generowana przez lotnictwo będzie stale rosnąć, a korzyści dla środowiska osiągane przez obecne środki będą zdecydowanie niewystarczające do tego, aby sektor lotniczy mógłby być w stanie osiągnąć pożądany neutralny wzrost emisji CO2 od 2020 r.

Komplementarny program dotyczący GMBM w zamyśle działałby jako akt prawny będący politycznym narzędziem, który niesie gotowe rozwiązania odnoszące się do stabilizacji poziomu emisji CO2 do poziomu będącego przede wszystkim efektywnym kosztowo dla światowego lotnictwa. Na prośbę ICAO, CAEP dostarczył analizę dotyczącą ewentualnego oddziaływania programu GMBM. CAEP przeanalizował całkowitą ilość emisji CO2 generowaną przez międzynarodowe lotnictwo obliczając całkowitą ilość CO2 jaka powinna być zmniejszona w celu osiągnięcia zrównoważonego poziomu, szacując, iż celem jest zmniejszenie przewidywanej całkowitej emisji CO2 z przewidywanego poziomu 174 mln ton do poziomu 142 mln ton w 2025 r. oraz z 596 mln ton do poziomu 443 mln ton CO2 w 2035 r.

Dodatkowo w raporcie oszacowano również całkowity koszt zrównoważenia emisji wahający się pomiędzy granicą od 1,5 do 6,5 mld $ w 2025 r. oraz pomiędzy 5,3 a 23,9 mld $ w 2035 r., w zależności od przewidywanych cen węgla w tym czasie. Koszty polityki równoważącej jakie będą musieli ponieść operatorzy międzynarodowego lotnictwa cywilnego będą wahały się w przedziale od 0,2% do 0,6% całkowitych kosztów w 2025 r. oraz od 0,5% do 1,5% w 2035 r. 

Kolejne spotkania i konsultacje realizowane były poprzez spotkania High Level Group on GMBM mające na celu dokonanie odpowiednich poprawek do rezolucji. Spotkania były poprzedzone przez liczne globalne fora dyskusyjne o nazwie Global Aviation Dialoges (GLADs) mające na celu wymianę informacji i pomysłów, które miały służyć jako ważny element przygotowania High Level Meeting. Celem GLAD’s 2016 r. było ponadto dostarczenie aktualnych informacji na temat pracy ICAO oraz zapoznanie uczestników z wstępną opinią na temat rezolucji dotyczącej globalnego systemu.

W czasie ostatniego High Level Meeting on GMBM (11-13 maja br.) dokonał się postęp w kilku aspektach proponowanej uchwały, jednakże jeżeli chodzi o ostateczną konstrukcję mechanizmu nie osiągnięto porozumienia.

Ostatni wypracowany projekt rezolucji jednoznacznie wskazuje, iż przystąpienie do programu będzie dobrowolne. Proponowana nazwa środków rynkowych zyskała nazwę CORSIA będąca akronimem od Carbon Offset and Reduction Scheme for International Aviation. Implementacja została zaplanowana na trzy fazy w tym fazę pilotażową. Jak zaznaczono w fazie pilotażowej planowanej na lata 2021-2023 oraz w fazie pierwszej przewidzianej na lata pomiędzy 2024 a 2026 r. uczestnictwo będzie dobrowolne. Jakkolwiek uczestnictwo w fazie drugiej przypadającej na lata 2027-2035 będzie jednoznacznie obowiązkowe dla wszystkich państw, oprócz tych, które spełnią odpowiednie kryteria umożliwiające przyznanie zwolnienia. Najprawdopodobniej zwolnienia obejmą państwa najmniej rozwinięte, państwa określane jako śródlądowe rozwijające się oraz państwa rozwijające się będące małymi wyspami, a także państwa, których dochód na tonokilometr z tytułu przewozów w lotnictwie międzynarodowym w 2018 r. wyniesie poniżej 0,5% całkowitego globalnego dochodu. ICAO zapowiedziało, że program CORSIA będzie rewidowany od 2022 r., co każde trzy lata w celu sprawdzenia czy następna faza programu będzie wymagała naniesienia ewentualnych poprawek.

Zdania na temat proponowanej rezolucji są podzielone: 28 państw UE, 16 państw ECAC, Indonezja, Kanada Meksyk oraz USA zadeklarowało chęć dobrowolnego uczestnictwa w CORSIA już w pierwszych sześciu latach trwania programu. Sprzeciw wyraziły Rosja i Indie. Negatywne opinie na temat niektórych elementów programu wyrazili także przedstawiciele: International Council on Clean Transportation (ICCT) oraz Air Transport Action Group (ATAG).

Czy program ulegnie jeszcze jakiejś zmianie oraz czy wszystkie kraje osiągną ostateczny consensus dowiemy się już wkrótce.

Bartłomiej Czerkowski

Źródła: ICAO/ULC/Carbonbrief/Flighglobal