Mieleckie Zakłady Lotnicze sp. z o.o. odnowiły dukielski egzemplarz samolotu PZL TS-8 "Bies"

Kilkuletnie starania o renowację samolotu znajdującego się w skansenie broni ciężkiej Muzeum Historycznego - Pałac w Dukli zakończyły się sukcesem. Renowacji samolotu na swój koszt podjęły się Mieleckie Zakłady Lotnicze sp. z o.o. Dzięki ich działaniom dukielski egzemplarz "Biesa" odzyskał swój blask i przyciąga wzrok turystów odwiedzających zarówno Muzeum jak i Duklę.

Historia Samolotu PZL TS-8 Bies

Projekt samolotu TS-8 „Bies” został opracowany w biurze konstrukcyjnym Instytutu Lotnictwa (IL), kierowanym przez inż. Tadeusza Sołtyka. Prace projektowe rozpoczęto w 1953 r. Pierwszego oblotu prototypu samolotu TS-8 Bies (nr fabr. P.1) na lotnisku Okęcie dokonał pilot doświadczalny inż. Andrzej Abłamowicz dnia 23.07.1955 r. Maszyna ta otrzymała znaki rejestracyjne SP-GLF. W 1956 r. wybudowano jeszcze dwa prototypy TS-8 (SP¬ GLH i SP-GLG i nr fabr. P.2, P.3) oblatane 13.03.1956 r. i 18.08.1956 r. Wprowadzenie 3 maszyn znacznie przyśpieszyło cykl badań warunkujących dopuszczenie do użytkowania samolotu.

Na początku 1957 r. uruchomiono produkcję seryjną, pierwszą serię próbną TS-8BI wykonano w liczbie 10 egzemplarzy w WSK Okęcie. Wielkoseryjną produkcję „Biesów” uruchomiono w 1958 r. w WSK Mielec.

PZL TS-8 „Bies” to samolot szkolno-treningowy konstrukcji całkowicie metalowej, wolnonośny dolnopłat z podwoziem chowanym z kołem przednim. Kadłub i skrzydło konstrukcji półskorupowej, skrzydło trójdzielne, w widoku z przodu załamane w spłaszczoną literę „w”. Silnik gwiazdowy WN-3, 7-cylindrowy, śmigło ciągnące, dwułopatowe przestawialne (od wersji TS-8 BII). Podwozie trójkołowe, wciągane do skrzydeł i kadłuba. Mieleckie „Biesy” były produkowane w wersji TS-8BII, różnice z wersją poprzednią polegały na zmianach w wyposażeniu i uzbrojeniu. Ogółem zbudowano 250 „Biesów”, z tego kilka ostatnich egzemplarzy było produkowanych w wersji TS-8BIII, w której dodano m.in. radiowysokościomierz i wskaźnik radiolatarni. Seryjne TS-8BII były stopniowo dostarczane do oficerskich szkół lotniczych oraz do jednostek Wojsk Lotniczych, Wojsk Obrony Powietrznej Kraju i do lotnictwa Marynarki Wojennej. Samolot był wielokrotnie prezentowany na targach i pokazach lotniczych oraz ustalono na nim rekordy międzynarodowe i krajowe. Jednak w połowie lat sześćdziesiątych, zaczęto go stopniowo wycofywać, w miarę wprowadzania samolotów TS-11 Iskra.

W okresie 1966 - 1975 wojsko przekazało lotnictwu cywilnemu 101 maszyn TS-8. Jeden z ostatnich egzemplarzy wykonywał loty jeszcze w 1978 r.

PZL TS-8 Bies w Dukli

W 1971 r. do zbiorów Muzeum w Dukli trafił samolot bez silnika o oznaczeniu cywilnym SP-CMZ i nr seryjnym 1E05-27 (5 seria produkcji, 27 samolot) przekazany przez Aeroklub Podkarpacki. Umieszczono go wówczas na powstającej wystawie plenerowej na dziedzińcu zespołu pałacowo-parkowego w Dukli. Co ciekawe, samolot „Bies” o kolejnym nr fabrycznym tj. 1E05-28 znajduję się w również na wystawie plenerowej w Parku Feniksa w Nowym Tomyślu (woj. wielkopolskie). Dukielski egzemplarz „Biesa” przeszedł gruntowną konserwację w 2009 r. Jednak ze względu warunki atmosferyczne i sposób ekspozycji wymagał kolejnej renowacji.

Porozumienie Muzeum z Mieleckimi Zakładami Lotniczymi w Mielcu

Zrodzona w umyśle Prezesa Mieleckich Zakładów Lotniczych, Romana Ignasiaka, idea renowacji samolotu PZL TS-8 Bies stała się fascynującym projektem, mającym na celu przywrócenie drugiej młodości temu zapomnianemu skarbowi lotniczemu.

Wszystko zaczęło się od spotkania z Dyrektorem Muzeum Historycznego w Dukli, panem Mateuszem Suchem.

Entuzjazm oraz zobowiązanie do zachowania dziedzictwa lotniczego Polski stanowiły iskrę, która zapoczątkowała ten ekscytujący projekt. Dzięki osobistemu zaangażowaniu Pana Romana Ignasiaka, prezesa Mieleckich Zakładów Lotniczych Sp. z o. o., oraz wsparciu Zarządu Powiatu Krośnieńskiego, październik 2023 roku przyniósł podpisanie porozumienia o współpracy między zakładami a Muzeum Historycznym – Pałac w Dukli mający na celu przeprowadzenie prac renowacyjnych na samolocie.

Początki renowacji

Wstępne prace przygotowawcze do konserwacji przeprowadzono na dziedzińcu muzealnym. Wówczas oczyszczono samolot i przygotowano do transportu do Mielca. Koszty związane z logistyką zostały pokryte z budżetu Muzeum, natomiast całkowity koszt renowacji pokryły Mieleckie Zakłady Lotnicze.

Zakres Prac Restauracyjnych

Prace renowacyjne na samolocie PZL TS-8 Bies były znaczące i obejmowały liczne etapy, aby przywrócić mu wygląd i charakter historyczny. Rozpoczęto od demontażu, który pozwolił na dokładną ocenę stanu technicznego każdej części, co dalej pozwoliło określić, które elementy wymagają naprawy, a które wymiany.

Naprawa i renowacja konstrukcji były kluczowym elementem projektu. Zniszczone czy zużyte części konstrukcji, zostały odnowione lub wymienione, przywracając samolotowi jego oryginalną strukturę.

Główne prace wykonane na samolocie:

• Kompleksowe wyczyszczenie samolotu
• Naprawa mocowania statecznika usterzenia
• Wykonanie nakładek m.in. skrzydła, kadłub
• Prostowanie wygiętych elementów sterowania samolotu( klapy, lotki)
• Montaż blachy aluminiowej o grubości 0,5mm w miejscach gdzie znajdowało się płótno
• Nałożenie podkładu epoksydowego na całym samolocie w celu zapobiegania powstawaniu korozji
• Montaż nowego oszklenia światła kołowania/lądowania w centropłacie
• Renowacja oryginalnego śmigła poprzez uzupełnienie ubytków i następnie lakierowanie
• Montaż świateł pozycyjnych na skrzydłach
• Montaż nowych oklein, szachownica, znaki seryjne, logo MZL
• Wykonanie pokrowca na kopułkę samolotu w celu zabezpieczenia przed złymi warunkami atmosferycznymi
• Naprawa podwozia głównego
• Naprawa makiety ramy silnika oraz mocowania śmigła
• Zabezpieczenie/usztywnienie klap, lotek, sterów

Wizyta Dyrektora Muzeum w MZL - Znaczenie Współpracy

Niezwykle ważnym momentem w procesie renowacji samolotu Bies było wyjątkowe wydarzenie, które miało miejsce 8.11.2023 roku. Dyrektor Muzeum Historycznego w Dukli Pana Mateusza Sucha odwiedził Mieleckie Zakłady Lotnicze, gdzie miał okazję obejrzeć postęp prac i podzielić się swoją opinią.

Współpraca między Muzeum Historycznym w Dukli a Mieleckimi Zakładami Lotniczymi była kluczowym elementem tego projektu. To nie tylko techniczne przedsięwzięcie, ale także społeczne i kulturowe. Zakłady lotnicze z Mielca kładą duży nacisk na budowanie świadomości i promocję historii lotnictwa.

Ta współpraca nie tylko przywraca samolotowi PZL TS-8 Bies jego historyczny charakter, ale również przyczynia się do zachowania pamięci o polskim dziedzictwie lotniczym.

Podsumowanie

Renowacja samolotu PZL TS-8 Bies to opowieść o miłości do historii lotnictwa i pasji do zachowania dziedzictwa. To projekt, który odradza legendę polskiego lotnictwa i czyni ją dostępną dla przyszłych pokoleń. Dzięki inicjatywie prezesa Romana Ignasiaka i współpracy Mieleckich Zakładów Lotniczych z Muzeum Historycznym w Dukli, samolot PZL TS-8 Bies jest gotów podzielić się swoją historią i inspiracją z całym światem. To prawdziwe zwycięstwo dla dziedzictwa lotniczego Polski oraz edukacji. Samolot Bies odzyskuje swoją dumną historię, a my mamy okazję być częścią tego ekscytującego wydarzenia.

Podziękowania kierujemy również do firmy Cleanmax Autodetailing, za wykonanie powłoki ochronnej na samolocie, oraz firmie “Colder” Pracownia Stolarska Dariusz Rysz za uzupełnienie i odnowienie śmigła za pomocą żywicy i włókna szklanego.

Wznowienie ducha historii samolotu PZL TS-8 Bies to dowód, że pasja, współpraca i zaangażowanie mogą przywrócić dawne czasy świetności umożliwiając czerpanie inspiracji na przyszłość. To historia sukcesu, która ukazuje, że nasze dziedzictwo lotnicze jest nadal żywe i godne podziwu, a samolot PZL TS-8 Bies z Dukli dumnie będzie nam o tym przypominał.

Paweł Płaneta