Książka "Konspiracja i ruch oporu na lotnisku w Dęblinie 1939-1944"

Nowa publikacja Tadeusza Opieki pt. „Konspiracja i ruch oporu na lotnisku w Dęblinie 1939-1944”, wydana we współpracy z Muzeum Sił Powietrznych w Dęblinie, jest już dostępna w sklepie muzealnym. Data premiery nawiązuje do 81. rocznicy wybuchu II wojny światowej i pierwszego bombardowania Dęblina w 1939 roku.

230 stron tekstu opatrzonego ilustracjami ze zbiorów dęblińskiego muzeum oraz archiwów prywatnych prezentuje dzieje lotniska, żołnierzy i pracowników, w tym życie codzienne, od momentu wybuchu wojny, poprzez tworzenie się środowisk konspiracyjnych, po wkroczenie wojsk Armii Czerwonej i żołnierzy 1 Dywizji Kościuszkowskiej. Autor przytoczył także kilka faktów, jakie miały miejsce przed samym wybuchem wojny oraz związanych z odrodzeniem Szkoły Orląt po 1945 roku. Publikacja powstawała przede wszystkim podczas wywiadów ze świadkami historii, na podstawie osobistych relacji i przekazów rodzinnych, jakie autor prowadził w mieszkańcami Dęblina.

"Warto mieć nadzieję, że to, co napisałem w tej książce, kogoś zainteresuje. Obiecuję, że ci, którzy sięgną po niniejsze opracowanie poznają niektóre ważne wydarzenia, jakie rozegrały się na lotnisku w Dęblinie w latach hitlerowskiej okupacji" – pisze autor.

Upamiętnianie lokalnej historii to sposób komunikacji z przeszłością i teraźniejszością. Edukacja historyczna ukierunkowana na poznawanie historii lokalnej i regionalnej pozwala muzeom na rozbudzanie u swoich widzów więzi uczuciowej z historią ojczystą, ciekawości oraz chęci dowiedzenia się o życiu codziennym rodziców, dziadków, o tradycji minionych czasów, jak również na poszerzanie wiedzy o dziedzictwie kulturowym regionu. Nie tylko muzea regionalne przekazują opowieść o regionie. Każda placówka muzealna jest bowiem umiejscowiona w konkretnej przestrzeni, każda kształtuje kulturowy obraz regionu, wpływa na jego rozwój i wizerunek, atrakcyjność turystyczną a także integrację społeczną.

W przypadku Muzeum Sił Powietrznych – utworzonym w Dęblinie – kolebce polskiego lotnictwa wojskowego – mamy do czynienia z jednej strony z gromadzeniem, ochroną i upowszechnianiem etapów rozwoju techniki lotniczej, z drugiej – z dokumentowaniem osobistych historii konkretnych osób, mieszkańców – świadków wielu wydarzeń, jakie miały miejsce w tym regionie. Badając i opisując dziedzictwo polskich skrzydeł, muzeum ma jednocześnie charakter regionotwórczy. Większość ludzi lotnictwa miała lub ma związek z tym miejscem: poprzez naukę lub pracę zawodową. Wykorzystując rozmaite środki wyrazu – wystawy, prelekcje, wydawnictwa –  stajemy się miejscem spotkań lokalnej społeczności związanej z Garnizonem Dęblin na różnych płaszczyznach: poprzez pracę w jednostce wojskowej, poprzez rodzinne tradycje, czy też poprzez uczestniczenie w życiu społecznym i badanie historii tej miejscowości.

Świadkiem historii i niestrudzonym badaczem dziejów regionu z pewnością jest autor niniejszej publikacji – pan Tadeusz Opieka. Proces docierania do faktów, przekazów i świadectw jest żmudny i wymaga wiele cierpliwości, a przede wszystkim umiejętności słuchania oraz weryfikowania materiałów historycznych, jak również dokumentowania osobistych relacji byłych i obecnych mieszkańców lotniska w Dęblinie. Warto odnotować, iż autor urodzony w Dęblinie, nigdy w dzieciństwie nie był na terenie lotniska, gdyż była to ówcześnie pilnie strzeżona strefa wojskowa, zamknięta dla osób spoza jednostki. Dla ludności cywilnej możliwy był jedynie wstęp na mecze piłki nożnej klubu sportowego „Orlęta” Dęblin. Podziw może budzić zgromadzenie tak obszernego materiału wspomnieniowego. Kwerenda materiałów, nie byłaby możliwa bez osobistego zaangażowania autora, jego kontaktów osobistych, a przede wszystkim, bez zdobycia zaufania wśród żyjących jeszcze świadków oraz ich potomków. Szczególnie frapujące i barwne są opisy wykradania lotniczych karabinów maszynowych oraz amunicji i apteczek z remontowanych samolotów niemieckich. Dowiadujemy się o rodzajach sabotażu stosowanych w warsztatach lotniczych przez członków AK, o spowodowanych katastrofach lotniczych. Poprzez wspomnienia byłych pracowników warsztatów remontowych obserwujemy codzienne życie na lotnisku w Dęblinie. Niemcy przez cały okres okupacji prowadzili szkolenie pilotów Luftwaffe, stale umacniali i rozbudowywali pasy startowe i drogi dojazdowe. Na lotnisku działał konspiracyjny Oddział Lotniczy AK o kryptonimie „Pekin”. Prowadzony był systematyczny wywiad wojskowy. Raporty obejmowały stan załogi, ilość i rodzaje stacjonujących samolotów, ilość startów i powrotów, ilość oraz rodzaje bomb lotniczych, nastroje panujące wśród oficerów i żołnierzy.

Muzeum Sił Powietrznych spełniając rolę „trzeciego miejsca” – dla środowisk wojskowych, studentów, pracowników jednostki wojskowej oraz mieszkańców odkrywających swoją  tożsamość i świadomość regionalną – ma za zadanie wspierać inicjatywy badaczy dziejów regionu, czego dowodem jest wspólnie z autorem wydana publikacja „Konspiracja i ruch oporu na lotnisku w Dęblinie 1939-1944”.

Archiwalia zaprezentowane w tym wydawnictwie stanowią dla naszego muzeum materiał badawczy i doskonałe źródło informacji, poddawane są procesowi opracowania naukowego. Zasób archiwalny stale się powiększa o przekazy i dary osobistych pamiątek oraz wspomnień i relacji świadków historii. Muzeum jest miejscem społecznego zaufania, w którym deponowana jest pamięć zbiorowa lokalnej społeczności.

– Zachęcając do lektury, liczę, że książka ta stanie się ważnym przyczynkiem do monografii regionalnej Dęblina, a tym samym zachęci czytelników do samodzielnego odkrywania nieznanych kart z dziejów własnej „małej ojczyzny” – Paweł Pawłowski, Dyrektor Muzeum Sił Powietrznych w Dęblinie. 
_____________________________________
Tadeusz Opieka urodził się w 1948 roku, obok kina w Irenie przy ulicy Warszawskiej, tuż obok drutów dęblińskiego lotniska. Od zawsze interesował się historią Dęblina i okolic. Autor wielu publikacji popularyzujących dzieje i historię społeczną Dęblina i Ziemi Ryckiej, od ponad 15 lat Członek Towarzystwa Przyjaciół Dęblina. Dzięki jego staraniom odrestaurowano pomnik tzw. „iglicę” upamiętniający Ofiary Stalagu 307. Pomysłodawca i fundator obelisku upamiętniającego zagładę Żydów Dęblińskich, który odsłonięto, 6 maja 2015 roku przy cmentarzu wojennym Balonna. Z jego inicjatywy 15 października 2015 r., na budynku miejskiej biblioteki przy ulicy Okólnej w Dęblinie odsłonięto tablicę upamiętniającą getto. Po blisko dwuletnich staraniach i uzgodnieniach doprowadził w październiku 2017 roku do odtworzenia dwóch krzyży prawosławnych i obelisku na grobach masowych jeńców sowieckich w pobliżu cmentarza wojennego Balonna w Dęblinie.

W 2010 roku opublikował książkę pt. „Twierdza śmierci Stalag 307 : Iwangorod – Irena – Dęblin: 1939-1944”. Intencją autora było uczczenie i przywrócenie godności i człowieczeństwa 80 000 jeńcom zamordowanych przez Niemców.

W 2014 roku wydał książkę „Żołnierze niechciani”, która opisuje powstawanie lewicowego ruchu oporu w okresie okupacji na terenie Dęblina, Ryki i okolic. Przedstawia tragiczne losy mieszkańców tych ziem oraz działalność ugrupowań AK i WiN działających na tym obszarze podporządkowanych Marianowi Bernaciakowi „Orlikowi” .

W 2017 roku ukazała się książka „Groby masowe, cmentarze i miejsca pochówków”.

Oprócz powyższych publikacji, prowadzi ożywioną działalność publicystyczną popularyzującą, historię Dęblina w okresie II wojny światowej.  W ostatnich dwóch latach, w ponad 60 artykułach zamieszczonych w lokalnym tygodniku „Twój Głos”, zaprezentował sylwetki i akcje bojowe kilkudziesięciu bohaterskich żołnierzy ZWZ/AK dęblińskiego podziemia niepodległościowego.
Książki i artykuły sygnuje podpisem: „Tadeusz Opieka” .