Uroczystości upamiętniające 70. rocznicę Wielkiej Ucieczki

W Żaganiu trwają uroczystości upamiętniające 70. rocznicę „Wielkiej Ucieczki” ze stalagu Luft III – niemieckiego obozu jenieckiego przeznaczonego dla lotników sił alianckich.zdjęcie - 70. rocznica „Wielkiej Ucieczki”Uroczystości upamiętniające "Wielką Ucieczkę"

W nocy z 24 na 25 marca 1944 roku, przez wydrążony pod ziemią 111 metrowy tunel, któremu nadano nazwę „Harry”, uciekło 76 uwięzionych lotników. W ucieczce brali udział jeńcy z 13 narodowości, w tym 6 Polaków. Tylko dla trzech z nich ucieczka zakończyła się sukcesem, pozostałych złapano. 50 z nich na rozkaz Hitlera zamordowano.

Aby upamiętnić tamte wydarzenia, w Żaganiu zorganizowano szereg imprez. W sobotę, 22 marca, przy Muzeum Obozów Jenieckich i terenach poobozowych rozpoczęły się prezentacje grup rekonstrukcyjnych i piknik militarny. Rekonstruktorzy z Polski, Czech oraz Niemiec przedstawiali sprzęt i umundurowanie z czasów II wojny światowej, ale również nie brakowało grup prezentujących współczesność. Rekonstrukcje odbywały się pod wspólną nazwą „Ucieczka w historię”. Kulminacyjnym punktem był popołudniowy pokaz dynamiczny grup rekonstrukcyjnych. W tym samym czasie na placu generała Maczka mieszkańcy i przybyli gości bawili się na pikniku rodzinnym. Była to impreza przeznaczona głównie dla najmłodszych, których do wspólnej zabawy zachęcał Pan Yapa. Festyn był również formą podziękowania dla mieszkańców miasta za akcję „Leopardy dla Żagania”. Nie zabrakło tu również żołnierzy z „Czarnej Dywizji”, którzy zachęcali do nauki udzielania pierwszej pomocy czy sprawdzenia swych sił i umiejętności na symulatorze broni strzeleckiej „Cyklop”.

Piknik kontynuowany był również następnego dnia w niedzielę. Tego dnia, oprócz grup rekonstrukcyjnych, swój sprzęt i uzbrojenie prezentowały jednostki wojskowe wchodzące w skład 11. Lubuskiej Dywizji Kawalerii Pancernej (11LDKPanc). Zobaczyć można było między innymi: czołg Leopard 2A4, kołowy transporter opancerzony KTO Rosomak czy armatohaubice AH Dana i samobieżny przeciwlotniczy zestaw rakietowy PRWB OSA. W południe rozpoczęło się widowisko historyczne, inscenizacje dla upamiętnienia 70. rocznicy „Wielkiej Ucieczki”. Były brawurowe ucieczki, a następnie ujęcia jeńców oraz próby ich odbicia, a wszystko pięknie i barwnie wyjaśniał oraz ilustrował dyrektor Muzeum Obozów Jenieckich, Marek Łazarz. Licznie zebrani widzowie poznawali nie tylko jak żyli i co robili jeńcy w obozowych warunkach, ale również kontekst i uwarunkowania historyczne. Nie brakowało szczegółów i odniesień do organizacji i przebiegu samej „Wielkiej Ucieczki”.

W poniedziałek, 25 marca, przy ulewnie padającym deszczu, w lesie obok repliki tunelu „Harry”, miała miejsce oficjalna uroczystość, podczas której kompanię honorową wystawił 11. Batalion Dowodzenia im. generała broni Zygmunta Sadowskiego. W uroczystości udział wzięli ambasadorowie, attaché wojskowi i dowódcy sił lotniczych krajów, z których pochodzili jeńcy, w tym również generał dywizji Jan Śliwka, Inspektor Sił Powietrznych Dowództwa Generalnego Rodzajów Sił Zbrojnych. Obecny byli również generał brygady Jarosław Mika, dowódca 11LDKPanc oraz licznie zebrani weterani i goście. W uroczystości uczestniczyli również żołnierze i poczty sztandarowe z Wielkiej Brytanii. Podczas uroczystości odsłonięto replikę wieży wartowniczej, a brytyjscy żołnierze upamiętnili zamordowanych 50 jeńców, prezentując ich fotografie. Dodatkową atrakcją był przejazd pociągu osobowego retro „Harry” na trasie Poznań-Żagań. Skład ciągnięty przez z lokomotywę parową 0149, wjechał na bocznicę kolejową na terenie Stalagu VIIIC, dowożąc turystów w pobliże tunelu „Harry”.

W kolejnych dniach przewidziano jeszcze:

25 marca (wtorek)
Great Escape 50 March – przemarsz 50 oficerów RAF trasą Żagań-Poznań. Rozpoczęcie marszu oraz apel przy Tunelu „Harry”. Marsz jest hołdem dla 50 oficerów, uczestników ucieczki rozstrzelanych przez Gestapo. Grupa żołnierzy RAF pokona pieszo 170 kilometrów w ciągu 4 dni na trasie: Żagań – Nowa Sól – Kębłowo – Granówko – Poznań. Przemarsz zakończy ceremonia wojskowa na cmentarzu brytyjskim w Poznaniu (Cytadela) 28 marca. 

27 marca (czwartek)
Konkurs historyczny dla uczniów szkół żagańskich „Wielka Ucieczka” – Muzeum Obozów Jenieckich, godz. 11:00

28 marca (piątek)
Rajd Harcerski „Wielka Ucieczka” 2014 – rozpoczęcie rajdu/apel przy Mauzoleum Lotników Alianckich, godz. 18:00

29 marca (sobota)
40. Cross Żagański – bieg przełajowy dla upamiętnienia 70. rocznicy „Wielkiej Ucieczki” - teren Muzeum Obozów Jenieckich, godz. 11:00

Tekst: mjr Artur Pinkowski